میرزامحبعلی خان ناظم الملک مرندی یکانلو: دولتمردی ناشناخته از عصر ناصری

میرزامحبعلی­خان ناظم­الملک مرندی یکانلو، از اواخر دوره محمدشاه قاجار تا سال ۱۳۰۹ قمری به عنوان یکی از رجال وزارت امور خارجه، عهده­دار مسولیت­ بود. وی کار خود را با دستیاری و منشیگری میرزاجعفرخان مشیرالدوله آغاز کرد. همراه او به ماموریت عثمانی رفت. بعد از درگذشت میرزاجعفرخان، به عنوان رئیس کمیسیون سرحدی ایران و عثمانی، جانشین وی شد و در مدت چند دهه عهده­دار این مسئولیت بود. با وجود این، وی هنوز در زمره یکی از رجال ناشناخته معاصر باقی مانده است. این پژوهش با روش تاریخی و رویکرد توصیفی تحلیلی و با استفاده از اسناد آرشیوی و دست­نوشته­ها به ویژه اسناد و نسخه­های خطی باقی مانده از میرزامحبعلی­خان به این پرسش ها پاسخ می دهد: میرزامحبعلی­خان که بود؟ کارنامه او در طول پنج دهه فعالیت مستمر در عرصه روابط خارجی چه بوده است؟ یافته­های پژوهش حاضر نشان می دهد که وی در مکتب دولتمردانی نظیر میرزاجعفرخان مشیرالدوله پرورش یافت؛ جانشین او شد، و در طول چند دهه مناسبات خارجی ایران،  به ویژه با عثمانی و انگلیس، توانست منشا آثاری گردد.

کلیدواژه ها:

میرزامحبعلی خان ، ایران ، قاجار ، عثمانی ، تحدید حدود ، هشتادان