نگرشی به مولفه های فلسفه تاریخ ابن خلدون و نسبت سنجی آن با عقلانیت جدید

در این نوشته تلاش بر آن است تا به برخی از مولفه های فلسفه ی تاریخ در اندیشه ی ابن خلدون و اساس کار وی، یعنی تغییر روش «نقالی تاریخی» به «نقادی تاریخی»، پرداخته شود. از آن جا که این تکاپو بدون خردورزی چندان معنا ندارد، سعی بر آن است تا زوایای پیدا و پنهان کتاب مقدمه از نظرگاه خردگرایی مورد پژوهش قرار گیرد. پس از تبیین مفاهیم نوشته، با توجه به آن که کلیدواژه ی عقلانیت، در گذر زمان، دگرگونی هایی اساسی به خود دیده است، نسبت سنجی میان مفهوم جدید و سنتی آن امری بایسته به نظر می آمد; لذا از سویی به بحث «تعامل یا تضاد عقل و دین» و از سویی دیگر، به بحث «عقلانیت ابزارانگار یا غایت مدار» پرداخته می شود که در واقع می تواند تا حد مطلوبی، بیان کننده ی تفاوت نگرشی میان دو نگره ی مذکور باشد. در پایان نیز به برخی از مولفه های فلسفه ی تاریخ ابن خلدون از جمله: نقادی تاریخی، واقع گرایی، علت شناسی و باطن شناسی رویدادها و تحلیل قیاسی اشاره گردیده است.  

کلیدواژه ها:

فلسفه ی تاریخ ، عقلانیت ، نقادی تاریخی ، واقع گرایی ، علت شناسی رویدادها و تحلیل قیاسی