نقش باد و الگوهای جوی در مکان گزینی و جهت ریگزارهای دشت کویر

به‎دلیل شرایط اقلیمی خشک دشت کویر، پهنه­های ماسه­ای عمده­ای در قسمت­های مختلف آن پراکنده شده است. در مکان­گزینی و جهت­گیری این پهنه­های ماسه­ای، عوامل مختلفی نقش دارند که از مهم‎ترین آنها می­توان به توپوگرافی و جهت باد غالب اشاره کرد. از آنجا که باد یکی از عوامل موثر در تولید تپه­های ماسه­ای و استقرار آنها است، می­توان با استفاده از آمار باد ایستگاه­های هواشناسی و رسم گل­باد، جهت و سرعت باد را تعیین کرد. با توجه به اینکه در محدوده‎ی دشت کویر، به‎دلیل شرایط نامساعد طبیعی، ایستگاه­های هواشناسی محدود است، بنابراین از داده­های دینامیک جو برای مطالعه‎ی جهت باد در سطح دشت کویر و ریگزارهای مورد مطالعه استفاده شد. برای این امر با توجه به میانگین ارتفاع دشت کویر (درحدود ۷۰۰ متر)، داده­های مربوط به سطح فشار ۹۲۵ هکتوپاسکال، برای تعیین نوع وزش بادهای فصل تابستان، به‎منزله دوره خشک دشت کویر مورد استفاده واقع شد. بادهای مداری غالب شرقی غربی و بادهای نصف‎النهاری شمالی جنوبی در سطح دشت کویر به‎همراه توپوگرافی قسمت‎های جنوبی و جنوب غربی، سبب تراکم بیشتر ریگزارها در این قسمت­های دشت کویر شده است. با استفاده از داده­های حاصل از بادهای مداری و نصف‎النهاری، جهت بادهای تابستانی در قسمتهای مختلف دشت کویر مشخص شد که تا حدود زیادی با جهت گلبادهای ایستگاههای هواشناسی و نوع مورفولوژی عوارض ماسه­ای در تصاویر ماهوارهای منطبق است. مطالعه جهت بادهای تابستانی، نشان‎دهنده وجود دو سامانه فشار متفاوت موثر در جهت گیری ریگزارهای واقع در نیمه شرقی و غربی دشت کویر است.

کلیدواژه ها:

دشت کویر ، ریگزار ، الگوهای فشار ، بادهای مداری و نصف‎النهاری