دوالیتی در ژئومورفولوژی

در طبیعت پدیده‎های مختلف و به‎نسبت جدایی وجود دارند که می‎توانند با یکدیگر در ارتباط باشند . در بسیاری از موارد ، ارتباط این پدیده‎ها با عنوان همبستگی بیان می‎شود و با روش ‎های ریاضی نیز میزان این روابط سنجش می‎ شود . از میان آنها، زوج پدیده‎ هایی یافت می ‎شوند که روابط خاصی با یکدیگر دارند، ولی نمی‎توان این روابط را باعنوان همبستگی مطرح کرد، بلکه ویژگی ارتباط آنها باهم سبب شده با عنوان دوال مطرح شوند. دوالیتی به تشریح چنین ارتباطی می‎پردازد که قرینگی، عکس هم عمل کردن و بیان پاره‎ای از نسبت‎ ها را می‎توان ازجمله ویژگی‎های آن تلقی کرد. به‎طورکلی دوالیتی بیانگر تباین دو پدیده یا به معنی هماهنگی منظمی از دو قسمت متضاد یا مکمل از یک کل است که با یکدیگر در ارتباطی خاص هستند. منظور از دوالیتی (زوجیت) در ژئومورفولوژی پدیده‎ی خاصی است که با پدیده‎ای ثانوی زوج شده و اگرچه می‎توان ماهیتی مستقل و جدا برای آنها منظور داشت، ولی پیوندی خاص بین آنها برقرار است، به‎طوری که رفتار یکی را باید در ارتباط با پدیده‎ی دیگر بیان کرد. این مقاله که برگرفته از یک طرح پژوهشی در دانشگاه اصفهان است، تلاش دارد با استفاده از روش تداخل‎سنجی راداری و با بررسی پدیده‎ی فرونشست زمین در چند دشت ایران، مفهوم دوالیتی را بیان کند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد، اول اینکه برداشت مازاد از آبهای زیرزمینی، دلیل تامه‎ی پدیده‎ی فرونشست نیست و دوم، پدیده‎ی فرونشست در دشت‎های ایران، معلول دوالیتی در تحرکات پوسته‎ای بین دشت‎ها و کوهستان‎های مجاور آنهاست.

کلیدواژه ها:

حرکات پوسته‎ای ، دشت ، دوالیتی ، ژئومورفولوژی ، فرونشست