مقایسه روشهای سیستم استنتاج عصبی_فازی و برنامه ریزی بیان ژن در برآورد تبخیر از تشتک (مطالعه موردی: استان خراسان جنوبی)

امروزه تخمین صحیح تبخیر به عنوان یکی از عناصر مهم چرخه هیدرولوژی، نقش مهمی را در توسعه و مدیریت منابع­آب کشورهای مواجه با بحران آب ایفا می­کند. تاکنون روش­ها و فرمول­های تجربی فراوانی در زمینه برآورد فرایند غیرخطی و پیچیده تبخیر از تشتک ارائه شده که از دقت بالایی برخوردار نبوده و همچنین دسترسی به تمام پارامترهای ورودی مشکل و یا اندازه­گیری آنها محتاج صرف هزینه و زمان زیادی می­باشد. هدف از این تحقیق ارزیابی کارایی دو مدل برنامه­ریزی­بیان­ژن و عصبی- فازی جهت تخمین تبخیر از تشتک در استان خراسان­جنوبی می­باشد. برای این منظور از داده­های هواشناسی روزانه شش ایستگاه سینوپتیک به مدت بیست سال(۲۰۱۰-۱۹۹۰)، استفاده­شد. پارامترهای ورودی به مدل عبارتند از: میانگین دمای هوا، رطوبت­نسبی، حداکثر وحداقل دمای هوا، سرعت باد و ساعات آفتابی. برای ارزیابی مدلها و مقایسه آن­ها از معیارهای ضریب تبیین ، جذر میانگین مربع خطاها  و میانگین خطاها استفاده گردید. مقایسه نتایج آزمون دو مدل نشان­ داد که مدل برنامه­ریزی بیان­ژن کارایی بهتری نسبت به مدل عصبی- فازی در برآورد روزانه تبخیر از تشتک دارد. بطوری که بهترین نتایج مدل برنامه­ریزی بیان­ژن در ایستگاه بشرویه با ضریب تبیین ۷۹/۰، ۴۴/۱=RMSE و ۳۵/۰MBE= ضعیف­ترین نتایج در ایستگاه بیرجند با ضریب تبیین۷/۰، ۶/۲=RMSE و ۲/۱MBE= بدست آمد. همچنین نتایج نشان داد میانگین دمای ­روزانه بیشترین تاثیر را در برآورد تبخیراز تشتک دارد.

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی بیان ژن ، عصبی- فازی ، تبخیر تشتک ، خراسان جنوبی