تعیین سطح بهینه کاربری اراضی و عملیات بیولوژیک برای کاهش فرسایش و رسوب (مطالعه موردی:حوزه آبخیز سقزچی استان اردبیل)

امروزه فرسایش خاک، یکی از بزرگ ترین مشکلات کشورهای جهان به خصوص ایران می باشد. خطرات و عوارض ناشی از فرسایش در حوزه های آبخیز، از عمده ترین مشکلات و مسائلی است که به طور همه جانبه تعادل اکولوژیک آبخیز ها را تحت تاثیر قرار داده است. هدف اصلی این تحقیق، تعیین سطح بهینه کاربری اراضی به منظور کاهش میزان فرسایش و بالا بردن درآمد ساکنین حوزه آبخیز سقزچی واقع در استان اردبیل بود. برای این کار، مدل برنامه ریزی خطی برای سه وضعیت کنونی کاربری ها، کاربری استاندارد و کاربری استاندارد با اعمال عملیات بیولوژیک مطابق با اصول و معیارهای علمی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که سطح کاربری های فعلی برای کاهش میزان فرسایش و افزایش درآمد ساکنین حوضه مناسب نبوده و در شرایط بهینه باید تغییر کند. در شرایط بهینه سطوح اراضی باغی از ۲۹/۱۳۲ هکتار به ۸۳/۱۹۰۲ هکتار (۴/۱۴۳۸ درصد افزایش)، مرتعی بدون تغییر، کشت آبی از ۹۴/۳۱۹ هکتار به ۶/۵۷ هکتار (۹۹/۸۱ درصد کاهش) و سطح اراضی کشت دیم نیز از ۱۵۴۹ هکتار به ۸/۴۰ هکتار (۳۶/۹۷ درصد کاهش) تغییر می یابد. علاوه بر این، نتایج نشان داد که با بهینه سازی کاربری اراضی، در شرایط فعلی میزان فرسایش خاک و سوددهی کل حوضه به ترتیب ۰۷/۰ درصد کاهش و ۷/۷ درصد افزایش، در شرایط استاندارد کاربری ها به ترتیب ۷۲/۳ درصد کاهش و ۷/۷ درصد افزایش و در شرایط استاندارد با اعمال عملیات بیولوژیک کاربری ها، میزان فرسایش خاک و سوددهی کل حوضه به ترتیب ۴۸/۵ درصد کاهش و ۶۵/۳۰ درصد افزایش می یابد.

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی خطی ، بهینه سازی ، فرسایش خاک ، کاربری اراضی ، مدیریت اراضی