تاثیرسناریوهای مختلف مدیریت کاربری اراضی بر میزان فرسایش خاک با مدل USLE در حوضه کلیبرچای

فرسایش­ خاک یکی از مشکلات محیطی است ­که تهدیدی برای منابع طبیعی، کشاورزی و محیط زیست به شمار می رود. اطلاعات زمانی و مکانی فرسایش خاک در اقدامات مدیریتی، کنترل فرسایش و مدیریت حوزه­های­­ آبخیز نقش موثری دارد. امروزه عدم استفاده صحیح از اراضی و تغییر کاربری اراضی از قبیل تبدیل جنگل ها و مراتع به اراضی کشاورزی؛ چرای­مفرط؛ و شخم در شیب های تند باعث افزایش میزان فرسایش خاک و رسوب شده است. کاربری های مختلف اراضی مقادیر متفاوت فرسایش را ایجاد می کنند و مدیریت اراضی نقش به سزایی در جلوگیری از فرسایش خاک دارد. در مطالعه حاضر، هدف برآورد میزان فرسایش خاک در کاربری های مختلف در وضعیت فعلی و پیش بینی فرسایش در دو سناریوی ­اصلی می باشد که هر سناریوی اصلی شامل سه سناریوی فرعی (۵۰،۲۵ و ۷۵ درصد سطح)­ تغییر کاربری اراضی در حوزه آبخیز کلیبرچای استان آذربایجان شرقی با مساحت ۴۵۲ کیلومترمربع می باشد. برای پیش بینی موارد ذکر شده با استفاده از معادله جهانی هدررفت خاک (USLE) درچارچوب سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و با به کارگیری تصویر ماهواره ای Landsat۵ سال۲۰۱۱ و سنجنده TM، نقشه کاربری با استفاده از نرم افزار ENVI۴.۳ تهیه شد. پس از تهیه عوامل مدل USLE شامل R،K ،LS ،C  وP مدل اجرا شد و مقادیر متوسط هر کدام از فاکتورها محاسبه و از حاصل ضرب آن ها نقشه فرسایش خاک تهیه گردید. براساس نتایج به‎دست آمده، متوسط فرسایش خاک در کاربری فعلی۳/۱۲ تن درهکتار در سال برآورد گردید. همچنین کم ترین و بیش ترین مقدار متوسط فرسایش خاک در سناریوی تبدیل مرتع طبیعی به پوشش درختی و سناریوی تبدیل مرتع طبیعی به دیمزار به ترتیب۰۳/۹ و ۴۳/۱۵ تن در هکتار در سال برآورد شد.

کلیدواژه ها:

سناریوی مدیریتی ، فرسایش خاک ، کاربری اراضی ، مدل USLE