ارائه و آزمون الگویی برای تبیین تقاضای القایی پزشک در ایران

مقدمه: بر اساس فرضیه تقاضای القایی پزشک، تقاضای مراقبت های بهداشتی ممکن است به دلیل اطلاعات نامتقارن در بازار سلامت، تحت تاثیر رفتارهای عرضه کنندگان سلامت قرار گیرد. این مطالعه فرض می کند که ابتدا با افزایش تعداد پزشک، به دلیل افزایش عرضه سلامت، مخارج سلامت کاهش می یابد. اما، با رسیدن تعداد پزشک به یک سطح مشخص به نام سطح آستانه، به دلیل برقراری فرضیه تقاضای القایی پزشک، رقابت بین پزشکان، منجر به افزایش مخارج سلامت می شود. لذا، هدف اصلی این مطالعه بررسی فرضیه U شکل بین تعداد پزشک و مخارج سلامت در ایران است. روش پژوهش: این مطالعه با استفاده از داده های سری زمانی ۱۳۹۲-۱۳۵۰، به بررسی رابطه ی غیرخطی محتمل بین سرانه ی مخارج سلامت (متغیر وابسته)، سرانه ی پزشک (متغیر مستقل) و نرخ مرگ و میر (متغیر کنترل) پرداخته است. به این منظور از مدل رگرسیون انتقال ملایم لاجستیک (LSTR) استفاده شده است. هم چنین، تحلیل داده ها به کمک نرم افزارهای، EXCEL، EVIEWS و JMALTI انجام شده است. یافته ها: نتایج حاصل از برآورد مدل LSTR، ضمن تایید تاثیر غیرخطی سرانه ی پزشک بر سرانه ی مخارج سلامت، نشان داده که سرانه ی پزشک به ازای هر ۱۰۰۰۰ نفر جمعیت، در قالب یک ساختار دو رژیمی با مقدار آستانه ای ۲۴/۱۲، بر سرانه ی مخارج سلامت در ایران اثر گذاشته است. به گونه ای که سرانه ی پزشک در رژیم اول، تاثیر منفی بر سرانه ی مخارج سلامت داشته است. اما در رژیم دوم این اثرگذاری مثبت می باشد. لذا فرضیه اثرگذاری U شکل سرانه ی پزشک بر سرانه ی مخارج سلامت در ایران رد نمی شود. نتیجه گیری: با توجه به این که در حال حاضر در ایران سرانه ی پزشک به ازای هر ۱۰۰۰۰ نفر جمعیت، بیشتر از مقدار آستانه ای است، کشور در رژیم دوم قرار گرفته است. بر این اساس، اتخاذ سیاست های مناسب به منظور جلوگیری از القای تقاضا توسط پزشکان، ضروری به نظر می رسد. مقدمه: این مطالعه فرض می کند که ابتدا با افزایش تعداد پزشک، به دلیل افزایش عرضه سلامت، مخارج سلامت کاهش می یابد. اما، با رسیدن تعداد پزشک به یک سطح مشخص به نام سطح آستانه، به دلیل برقراری فرضیه تقاضای القایی پزشک، رقابت بین پزشکان، منجر به افزایش مخارج سلامت می شود. لذا، هدف اصلی این مطالعه بررسی فرضیه U شکل بین تعداد پزشک و مخارج سلامت در ایران است.روش پژوهش: این مطالعه با استفاده از داده های سری زمانی ۱۳۹۲-۱۳۵۰، به بررسی رابطه ی غیرخطی محتمل بین سرانه ی مخارج سلامت (متغیر وابسته)، سرانه ی پزشک (متغیر مستقل) و نرخ مرگ ومیر (متغیر کنترل) پرداخته است. به این منظور از مدل رگرسیون انتقال ملایم لاجستیک (LSTR) استفاده شده است. هم چنین، تحلیل داده ها به کمک نرم افزارهای، EXCEL، EVIEWS و JMALTI انجام شده است.یافته ها: نتایج حاصل از برآورد مدل LSTR، ضمن تایید تاثیر غیرخطی سرانه ی پزشک بر سرانه ی مخارج سلامت، نشان داده که سرانه ی پزشک به ازای هر ۱۰۰۰۰ نفر جمعیت، در قالب یک ساختار دو رژیمی با مقدار آستانه ای ۲۴/۱۲، بر سرانه ی مخارج سلامت در ایران اثر گذاشته است. به گونه ای که سرانه ی پزشک در رژیم اول، تاثیر منفی بر سرانه ی مخارج سلامت داشته است (عدم تایید فرضیه تقاضای القایی)؛ اما در رژیم دوم این اثرگذاری مثبت می باشد (تایید فرضیه تقاضای القایی). نتیجه گیری: با توجه به این که در حال حاضر در ایران سرانه ی پزشک به ازای هر ۱۰۰۰۰ نفر جمعیت، بیش تر از مقدار آستانه ای است، کشور در رژیم دوم قرار گرفته است. بر این اساس، اتخاذ سیاست های مناسب به منظور جلوگیری از القای تقاضا توسط پزشکان، ضروری به نظر می رسد.

کلیدواژه ها:

مخارج سلامت ، پزشک ، تقاضای القایی ، مدل رگرسیون انتقال ملایم لاجستیک (LSTR)