نقد آرای عالمان لغت ذیل ماده «کتب» با استناد به کاربردهای قرآنی آن

ظرافتو حساسیت فهم متون مقدس بویژه در عصری که با زمان پیدایی آنها فاصله زیادی وجوددارد، بر همگان روشن است. از آنجایی که معنای کلمات به نسبت نوع حضور آنها در متنرقم می خورد، توجه دقیق به معانی کاربردی واژه ها در زمان تولید متن، ضروری استتا احیانا معانی رایج در عصر خواننده، به متن کهن تحمیل نگردد. این امر دربارهمتن و واژه های قرآن نیز صادق است. با توجه به فاصله زمانی حداقل صد و پنجاه سالهاولین فرهنگنامه عربی با عصر نزول و احتمال تحولات و تطورات معنایی در این بازهزمانی و پس از آن، لزوم توجه جدی به کاربردهای قرآنی در کنار آرای فرهنگ نویسان برای دستیابی به معانی دقیق کلمات، امری است غیر قابل انکار. بنابر این،کاربردهای قرآنی به عنوان یک اصل و آرای اهل لغت به عنوان یک قرینه در کنار سایرقرائن لحاظ می گردد. این تاکید بدان جهت است که هیچ استبعادی وجود ندارد که توسعهو کاهش معنایی در سده های بعدی واقع نشده باشد. از این رو، ماده «کتب» به عنوان یکیاز مهمترین کلیدواژه های قرآنی و حضور چند وجهی آن در حوزه های مختلف، مساله اینتحقیق قرار گرفته است تا صحت و سقم آرای لغویون و میزان اعتماد به آنها در بازکاویمفاهیم قرآنی بیش از پیش آشکار گردد. بررسی ها نشان از عدم انطباق معنای گزارششده از سوی فرهنگ نویسان با کاربردهای قرآنی، غفلت از توجه به معنای این مادهحسب مسندالیه و نیز بی توجهی به معنی ضمنی و نسبی در مقابل معنای اولیه و اصلیدارد. این امر، اعتماد صرف به قول لغوی و حجیت آن را محل تردید و مورد مناقشهقرار می دهد

کلیدواژه ها:

قرآن کریم ، ماده کتب ، علم لغت ، معنی شناسی تاریخی ، نقد