بررسی روابط بین عملکرد و اجزای عملکرد تحت شرایط نرمال و تنش خشکی در ژنوتیپ های جو زراعی با استفاده از تجزیه علیت

کشور ایران جزء مناطق خشک و نیمه خشک جهان به حساب م یآید. به منظور تعیین روابط بین عملکرد و اجزای عملکرد، تجزیه همبستگی و پی بردن به آثار مستقیم و غیر مستقیم صفات گوناگون بر عملکرد دانه، 28 ژنوتیپ جو در سال زراعی 1388 در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج در قالب طرح بلو کهای کامل تصادفی با 3 تکرار تحت شرایط نرمال و تنش خشکی ارزیابیشدند. در این تحقیق عملکرد دانه در کرت به عنوان صفت وابسته و صفات عملکرد بیولوژیک، ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن سنبله، شاخص برداشت، روز تا سنبله دهی، طول ریشک، وزن صد دانه، طول پدانکل، طول بذر و قطر ساقه بعنوان صفات مستقل در نظر گرفته شدند. در ابتدا با استفاده از رگرسیون گام به گام مناسب ترین مدل برای عملکرد دانه برازش داده شد. پس همبستگی صفات محاسبه و با استفاده از تجزیه علیت، اثرات مستقیم و غیر مستقیم صفات روی عملکرد مورد ارزیابی قرار گرفت. در شرایط نرمال سه صفت عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و وزن صد دانه، صفات سهیم در عملکرد دانه بودند. نتایج تجزیه علیت مشخص کرد که صفت عملکرد بیولوژیک دارای بیشترین اثر مستقیم و مثبت بر روی عملکرد دانه می باشد. در شرایط تنش 5 صفت شامل عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، طول بذر، قطر ساقه و وزن صد دانه صفات سهیم در عملکرد دانه بودند. تجزیه علیت در این شرایط مشخص کرد که دو صفت عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت دارای بیشترین اثر مستقیم و مثبت بر عملکرد دانه می باشند. همچنین در شرایط تنش اثر مستقیم دو صفت قطر ساقه و وزن صد دانه بر روی عملکرد دانه منفی بود. بر اساس نتایج این آزمایش از صفت عملکرد بیولوژیک در شرایط نرمال و از صفات شاخص برداشت و عملکرد بیولوژیک در شرایط تنش به عنوان معیار انتخاب در برنامه های اصلاحی می توان استفاده کرد

کلیدواژه ها:

تنش خشکی ، رگرسیون گام به گام ، همبستگی ، تجزیه علیت