تحلیل کمی و مورفولوژیکی نیمرخ طولی رودخانه های البرز شمالی در استان مازندران

نیمرخ طولی رود یکی از مولفههای اساسی سیستم رودخانهای است. در این تحقیق نیمرخ طولی ۱۵ رودخانه در البرز شمالی، که بخشی از حوضه آبریز دریای خزر هستند، بررسی شدهاند. نخست، با استفاده از مدل ارتفاعی رقومی، با قدرت تفکیک ۱۲.۵ متر شبکههای رودخانهای شناسایی و نیمرخ طولی آنها ترسیم شد. شکل نیمرخ طولی رود با شاخص تقعر (CI) و شاخص SLK اندازهگیری شد. سپس، شاخص گرادیان طولی رود (SL) برای هر قطعه از نیمرخ طولی محاسبه شد و با استفاده از نقشههای سنگشناسی و گسلها تفسیر شد. نتایج نشان میدهد که شکل نیمرخ طولی رودخانههای البرز شمالی در درههای عرضی بهصورت مقعر با چندین شکستگی است که بیانگر غلبه فرسایش در بلندمدت است. در درههای طولی البرز شمالی، نیمرخ طولی رودخانهها بهصورت محدب است که ناشی از ساختار چینخوردگی و بالاآمدگی سنگهاست. بررسی شاخص SL نشان میدهد که عامل سنگشناسی و گسلها بهترتیب ۵۳ و ۴۵درصد در ایجاد شکستگی در نیمرخ طولی این رودها نقش داشتهاند. از مجموع ۹۸ خط گسلی، که بهصورت عرضی رودخانهها را قطع کردهاند، فقط بیستدرصد آنها موجب شکستگی در نیمرخ طولی رود شدهاند. اثر گسل در نیمرخ طولی رودخانههای غرب و شرق استان مازندران بهترتیب ۷۰ و ۳۰درصد بوده است.

کلیدواژه ها:

البرز شمالی ، شاخص تقعر ، مازندران ، نیمرخ طولی رود