تاملی در تصویر های دانش بنیاد شعر انوری (مطالعه ی موردی: بررسی سه دانش نجوم، موسیقی و طب در ۵۱ قصیده ی انوری)

شعر کلامی است مخیل؛ یعنی آفرینش نگاره­هایی که برساخته­ی انگاره­های شاعرانه­اند، بوسیله­ی واژگان بر گستره­ی دو محور هم­نشینی و جانشینی زبان و دست­بردن هنرور در سطح کلام و بیان پدیدار می­شود. از قرن ششم، توامان با تغییر در سیاق سخن­سرایی و حضور اصطلاحات دانش­های گوناگون در صورخیال شعر، برخی شاعران، اساس تصویرآفرینی شعر خود را برعناصر علوم نهادند. انوری در زمره­ی شاعرانی ا­ست که شالوده­ی تصویرهای شعرش را بر اصطلاحات دانش­های مختلف نهاده. این جستار که به شیوه­ی کتابخانه­ای نوشته شده، ضمن بررسی اصطلاحات سه دانش نجوم، موسیقی و طب در دیوان انوری می­کوشد تا به این پرسش­ها پاسخ دهد: ۱ بسامد اصطلاحات هر یک از دانش­ها به ترتیب کدام است؟ ۲ میان اصطلاحات علمی و دیگر واژه­های بیت در محور همنشینی و از لحاظ بلاغی چه ارتباطی وجود دارد؟ ۳ انوری با چه شگردهایی، اصطلاحات مربوط به هریک از سه دانش مزبور را در تصویرهایش بازتابانده است؟ نتیجه­ی پژوهش نشان می­دهد که بیشتر تصویرسازی­های انوری با بهره­گیری از عناصر علم هیئت بوده است و سپس اصطلاحات دانش موسیقی و در آخر اصطلاحات طبی. با تجزیه­ی تصویرهای دانش­بنیان شعر انوری، ارتباط معناداری در محور هم­نشینی و شبکه­ی درهم تنیده­ای از تلفیق واژه­ها و اصطلاحات سه دانش نجوم، موسیقی و طب با شگردهای بیانی و بدیعی مشاهده می­شود.