تاثیر پساب بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک

زمینه و هدف: با توجه به حجم گسترده کاربرد فاضلاب های شهری و خانگی در اراضی زراعی و کشاورزی حواشی شهرهای بزرگ کشور، امروزه تحقیقات منطقه­ای در این زمینه و مشاهده اثرات مختلف آبیاری با فاضلاب از اهمیت به­سزایی برخوردار است. روش بررسی: در این تحقیق از پساب خروجی تصفیه­خانه فاضلاب پرکند آباد مشهد (۶/۱۴=SAR، ۱۳۸=TSS و ۵/۱۶۹=BOD) و آب چاه (۷۴۰=EC میکرو موس بر سانتی­متر) به عنوان شاهد استفاده شد. آبیاری و انجام آزمایشات در کرت­های به مساحت ۴ متر مربع صورت پذیرفت، که اطراف آن ها توسط خاک مزرعه احاطه شده بود. توسط تیمارهای آب چاه و پساب فاضلاب، کرت­ها به­ترتیب یک الی پنج بار و به مقدار ۱۵۰ میلی­متر مورد آبیاری قرار گرفت. سپس توسط استوانه­های هم مرکز مقدار نفوذ و بر اساس آن هدایت هیدرولیکی اشباع بالای سطح ایستابی برآورد شد. سایر پارامترهای فیزیکی و شیمیایی خاک کرت­ها بر اساس رهنمودهای ارایه شده در کتاب روش استاندارد اندازه­گیری شدند. یافته­ها: آبیاری با فاضلاب بر چگالی ظاهری خاک تاثیر گذاشته و مقدار آن را کاهش داد، به طوری که با افزایش ۱، ۲، ۳، ۴ و ۵ بار فاضلاب به­ترتیب کاهشی برابر ۲، ۶/۶، ۴، ۷/۱۵ و ۶/۱۷ درصد به­دست آمد. هم­چنین با افزایش تعداد آبیاری با پساب فاضلاب، مقدار یون­های سدیم، فسفر، نیترات و نیکل افزایش یافت به­طوری که بیشترین افزایش در یون نیترات (۳۸ درصد) و سدیم (۸۴ درصد) مشاهده گردید. مقدار شدت نفوذ در کرت­های آبیاری با آب (به هم خوردگی ساختمان خاک) و فاضلاب کمتر از حالت بدون آبیاری بود، ضمن این که در کرت­های آبیاری شده توسط فاضلاب کاهش چشمگیرتری مشاهده شد. هم­چنین از آبیاری دوم به دلیل تشکیل یک لایه سله، نفوذپذیری به (۰۳۴/ میلی­متر در دقیقه در آبیاری دوم) میزان نهایی خود رسید، به طوری که نفوذپذیری تحت این لایه سله کنترل می­شد. یکی از دلایل اصلی ایجاد لایه سله وجود یون سدیم در فاضلاب و اضافه شدن آن به خاک می­باشد. به نظر می­رسد که یون سدیم باعث پراکنده کردن ذرات خاک شده، که در این صورت ذرات ریز منافذ را پر نموده و از نفوذ آب جلوگیری می­کند.

کلیدواژه ها:

آبیاری ، خصوصیات خاک ، آب چاه ، پساب فاضلاب ، استوانه های هم مرکز