خوانش مولفه های مکان در طراحی محیط شهری (نمونه موردی: میدان های تاریخی نقش جهان، گنجعلی خان، دل کمپو و گراند پلیس)

زمینه و هدف: پ‍ژوهش حاضر با هدف بررسی الگو ها و ویژگی­های کالبدی، عملکردی، معنایی و زیست­محیطی میدان – مکان­های موفق گذشته موفق گذشته به منظور به­دست آوردن ایده­های طراحی و  ارتقا کیفیت محیطی میدان­های آشفته امروزی شکل گرفته­است چراکه در حال حاضر میدان­های شهری مفهوم گذشته خود را از دست داده و به فلکه هایی که عمدتا گره­های ترافیکی هستند تبدیل شده­اند. روش بررسی: در این نوشتار با استفاده از روش­های تحقیق توصیفی – تحلیلی و تطبیقی، به خوانش ویژگی­های مولفه­های مکان در میدان­های تاریخی پرداخته شده­ و رهنمود­هایی بر اساس این ویژگی­ها و بر محور مولفه­های مکان برای طراحی میدان­های امروزی ارائه شده­است. به این منظور مفاهیمی چون مکان، مولفه­های مکان در طراحی محیط شهری، میدان به مثابه مکان عمومی موفق شهری، گونه­شناسی میدان­های شهری، قانونمندی­های حاکم بر طراحی میدان­ها مورد مداقه قرار گرفته و ویژگی­ها و خصوصیات میدان – مکان­های موفقی چون میدان نقش جهان اصفهان، میدان گنجعلی­خان کرمان، میدان دل­کمپو سینا و میدان گراند پلیس بلژیک در قالب مولفه­های مکان بررسی و تحلیل شده­است. یافته ها: یافته­های پژوهش نشان می­دهد که میدان­ها به واسطه برخورداری از گونه­ها و اشکال مختلف و بهره­مندی از طیف وسیعی از کیفیت­های کالبدی، عملکردی و معنایی، توان بیشتری برای تبدیل شدن به یک مکان عمومی موفق را دارند. نتیجه گیری: نتایج حاصل از تحقیق حاکی از آن است که ویژگی­هایی که در پس آثار ماندگار گذشته وجود دارند که می­توان  با بازخوانی، باز­آفرینی و کار­بست آنها در طراحی میدان­های جدید، به خلق مکان­های عمومی زنده، پویا و موفق همت ورزید. این ویژگی ها در قالب مولفه های مکان شامل فرم، معنا و تصورات، فعالیت و اکوسیستم خلاصه می گردند.

کلیدواژه ها:

مکان ، مولفه های مکان ، میدان