تاثیر خرخاکی (Hemilepistus shirazi Schuttz) بر نفوذپذیری خاک در شبکههای پخش سیلاب گربایگان فسا

زمینه و هدف: پخش و گسترش سیلاب در کشتزارها و مراتع، به ویژه آن ها که بر روی آبخوان های بالفعل و بالقوه قرار دارند راهی ساده و ارزان برای مهار بیابان ها و تغذیه مصنوعی سفره های آب های زیرزمینی به شمار می رود. حضور سخت پوستی خاک زی به نام خرخاکی در شبکه های پخش سیلاب گربایگان فسا در جنوب شرقی استان فارس دگرگونی هایی چشمگیر را در کیفیت و همچنین ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک به وجود آورده است. مهم ترین اهداف این تحقیق، اندازه گیری و مقایسه نفوذ پذیری خاک در شبکه های پخش سیلاب با حضور و بدون حضور خرخاکی می باشد مواد و روش ها: این مطالعه در ایستگاهآبخوان داری کوثر در دشت گربایگان فسا، در ۲۰۰ کیلومتری جنوب شرقی شیراز انجام شد. یکی از شبکه های پخش سیلاب گربایگان به نام بیشه زرد ۱ انتخاب گردید. نوار دوم این شبکه را به ۱۱ قسمت مساوی تقسیم، در هر قسمت سه آزمایش نفوذپذیری با کاربرد استوانه های دوگانه انجام گردید. متوسط هر سه آزمایش را برای ۱۱ قسمت فوق به عنوان نفوذپذیری هر قسمت در نظر گرفته شد. همچنین در مکان هایی از این شبکه که فعالیتی از خرخاکی ها به چشم نمی خورد نیز آزمایش های نفوذپذیری به همان میزان انجام گرفت و با یکدیگر مقایسه شد. یافته ها: خرخاکی ها، نفوذپذیری شبکه ها را به گونه ای چشمگیر افزایش می دهند. میانگین نفوذ ۲/۷ سانتی متر بر ساعت است (۲۰۰ لیتر بر ثانیه در هکتار) که حدودا ۵ برابر مناطق شاهد است و یک اختلاف معنی داری در سطح یک درصد نشان می دهد. نتایج همچنین نشان می دهد که یک اختلاف معنی داری بین فعالیت خرخاکی و شاهد در سطح یک درصد وجود دارد. بحث و نتیجه گیری: خرخاکی می تواند به عنوان یک عامل مفید برای کنترل خاک های سله بسته از رسوبات در حوضچه های تغذیه مصنوعی باشد، آنها نفوذپذیری این شبکه ها پس از ۳۰ سال در حد قابل قبولی حفظ و عمر مفید شبکه های پخش سیلاب را زیاد  می کنند.

کلیدواژه ها:

گسترش سیلاب ، نفوذپذیری ، سخت پوست ، گربایگان فسا