تأثیر مکتب شهرسازی ایلخانی بر تکوین نظام ساختاری شهرهای عثمانی طی قرن چهارده میلادی، مطالعه تطبیقی تبریز و بورسا

شهرسازی دوره ایلخانی تحت تأثیر شرایط حاصل از حملات مغولان به آسیای مرکزی، ایران وبخشی از آسیای صغیر، بر بستر ساختار سلجوقی شهرها شکل گرفت. این الگو با رشد شهری سریع،سیر تکاملی خود را به سوی آفرینش مادرشهری طراحی شده طی کرد. اوج شهرسازی ایلخانی، تجسمیافته در کالبد شهر تبریز به عنوان پایتخت استراتژیک ایلخانان ( 663 ه.ق./ 1265 م. تا 713ه.ق./ 1313 م.)، مصادف با تشکیل امپراطوری عثمانی ( 699 ه.ق. / 1299 م.) در آسیای صغیر بوده است.در تحقیق حاضر با مطالعه روند تحولات سازمان شهری دوره ایلخانی، به بررسی تأثیر آن بر شکلگیریاستخوانبندی مرسوم قلعه، شهر و حومه در نظام ساختاری شهرهای عثمانی پرداخته شده است. بدینمنظور جهت تبیین اهداف تحقیق مطالعهای تطبیقی ما بین توسعه شهری تبریز در دوره ایخانان و توسعهشهر بورسا به عنوان نخستین پایتخت عثمانی با سابقه ساختار اولیهی رومی بیزانسی صورت گرفتهاست. از این رو با پیاده کردن تحولات ساختاری شهر تبریز طی دوره ایلخانان بر اساس اسناد و مدارکموجود و تطبیق دادههای به دست آمده، کلیتی از شهر ایلخانی جهت مطالعه سیاستها و الگوهایتوسعه شهری حاصل گشته است. این امر تأثیرگذاری الگوی رشدیافته و پایداری را در تعریف سیمای کالبدی پایتختهای عثمانی نشان میدهد. در نهایت طی مطالعات کتابخانهای و با رویکردی تحلیلی وتاریخی سیاستهای اعمال شده و عوامل مشترک و تأثیرگذار بر شکلگیری چنین مادرشهرهائی دردوره مربوطه، بحث و جمع بندی شده است.

کلیدواژه ها:

شهرسازی ایلخانی ، عثمانی ، توسعه شهری ، تبریز ، بورسا