استخراج و تعیین ترکیبهای شیمیایی اسانس پنج گونه اکالیپتوس کشت شده در مناطق گرمسیری ایران

برگهای جوان پنج گونه از اکالیپتوسهای کاشته شده در ایران به نامهای علمی Eucalyptus stricklandii Maiden، E. brockwayii ، E. sargentii Maiden، E. lagiflorens F. Muell و E. kruseana F. Muell در فصل بهار از شهرستان شوشتر در استان خوزستان جمع آوری گردید. پس از خشک کردن در سایه، با استفاده از روش تقطیر با آب، اسانس آن در مدت زمان ۹۰ دقیقه استخراج و بوسیله دستگاههای کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. هفده ترکیب در اسانسE. stricklandii شناسایی شد که عمده ترین ترکیبها، ۸،۱-سینئول (۲/۷۱%) و آلفا-پینن (۲/۹%) بودند. بیست وپنج ترکیب در اسانس E. brockwayii شناسایی شد که مهمترین ترکیبهای اسانس این گونه ۸،۱-سینئول (۸/۱۷%)، ایزوپنتیل ایزووالرات (۲/۱۷%)، آلفا-پینن (۰/۱۴%)، ترانس پینوکاروئول (۰/۱۲%)، بتا-پینن (۵/۷%) و پارا-سیمن (۳/۵%) بودند. شانزده ترکیب اسانسE. sargentii را تشکیل می دادند که از بین آنها ۸،۱-سینئول (۷/۵۶%)، بتا-اودسمول (/۶%) و آلفا-پینن (۹/۴%) اجزای عمده بودند. پانزده ترکیب در اسانس E. largiflorens شناسایی شد که ۸،۱-سینئول (۳/۴۱%)، اسپاتولنول (۶/۱۱%) و ویردیفلورول (۰/۷%) مهمترین ترکیبها بودند. همچنین پانزده ترکیب در اسانس E. kruseana شناسایی شد که ۸،۱-سینئول (۳/۶۳%) و آلفا-پینن (۹/۱۵%) بیشترین درصد را داشتند. نتایج نشان می دهد که ۸،۱-سینئول جزء اصلی کلیه اسانسهای مورد مطالعه است. اما درصد نسبی آن در اسانس گونه E. stricklandii  بیشتر است. بنابراین برگها و اسانس این گونه با توجه به استانداردهای تعریف شده برای اسانس گونه های اکالیپتوس در فارماکوپه ها، به منظور استفاده برای مصارف دارویی مناسبتر می باشد.

کلیدواژه ها:

Eucalyptus stricklandii Maiden ، Eucalyptus brockwayii ، Eucalyptus sargentii Maiden ، Eucalyptus largiflorens F. Muell ، Eucalyptus kruseana F. Muell ، اسانس ، ۸ ، ۱-سینئول