مطالعه سیتوژنتیکی شش جمعیت ماریتیغال (Silybum marianum (L.) Gaertn. )

این تحقیق در سال ۱۳۸۸ در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان بر روی ۶ جمعیت ماریتیغال (Silybum marianum (L.) Gaertn.) انجام شد. کاریوتیپ سلول های میتوزی در مرحله متافاز مریستم انتهایی ریشه بذرهای جوانه دار شده بررسی و مطالعه شد. عدد پایه کروموزومی در تمام جمعیت های مورد مطالعه ۱۷=x و تعداد کروموزوم ۳۴=x۲=n۲ بود. از لحاظ سطح پلوئیدی، همه جمعیت ها دیپلوئید بودند. براساس جدول دو طرفه Stebbins، همه جمعیت ها در کلاس B۲ قرار گرفتند که این امر بیانگر وضعیت تکاملی مشابه آنها می باشد. تجزیه واریانس صفات، نشان داد که بین جمعیت ها از لحاظ صفات طول کوتاهترین کروموزوم، شاخص عدم تقارن و ضریب تغییرات شاخص سانترومری اختلاف معنی داری در سطح احتمال ۱% و از لحاظ صفات طول کل کروموزومی، مجموع بازوهای کوتاه، مجموع بازوهای بلند و طول بلندترین کروموزوم اختلاف معنی داری در سطح احتمال ۵% وجود دارد که این امر موید وجود تنوع کروموزومی در جمعیت های مورد بررسی می باشد. در تجزیه به عامل ها، دو عامل اول و دوم در مجموع بیش از ۹۴% از کل تنوع موجود بین جمعیت ها را توجیه نمودند. به طوری که در عامل اول، طول کل کروموزوم (TL) و مجموع بازوهای بلند (Sla) بیشترین نقش را در تشکیل این عامل داشتند. در عامل دوم، صفات شاخص عدم تقارن (AI) و ضریب تغییرات شاخص سانترومری (CVci) بیشترین سهم را در تشکیل این عامل برخوردار بود. تجزیه خوشه ای جمعیت ها براساس خصوصیات کاریوتیپی، آنها را در ۴ گروه مجزا قرار داد. در این بررسی بیشترین شباهت بین دو جمعیت اهواز و ساری و کمترین شباهت بین دو جمعیت اهواز و آمل بود. نتایج تجزیه واریانس بین گروه ها نشان داد که تمام صفات مورد مطالعه تفاوت معنی داری را در بین گروه ها داشتند. جمعیت های اهواز، ساری و اصفهان در گروه اول از نظر صفات TL، SSa، SLa، LC و SC نسبت به سایر گروه ها برتر بودند. جمعیت آمل در گروه دوم از نظر صفات SC، Cvci و AI کمترین مقادیر را دارا بود. جمعیت کردستان در گروه چهارم از نظر صفات CVci و AI بیشترین مقادیر و از لحاظ صفات TL، SSa، SLa و LC کمترین مقادیر را به خود اختصاص داد. همچنین نمودار پراکنش جمعیت ها براساس مقادیر مولفه اول و دوم رسم شد که موید نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای بود

کلیدواژه ها:

ماریتیغال (Silybum marianum (L.) Gaertn.) ، کاریوتیپ ، کروموزوم ، تجزیه به عامل ها ، تجزیه خوشه ای