مروری بر اثرات بلوکهای خوراک کامل بر پرواربندی دامها در صنعت دامپروری

مقدمه: در دامپروری کنونی ایران و جهان تامین جیره غذایی متوازن برای دامها به منظور تولید مطلوب گوشت، شیر و غیره ضرورت اصلی این حرفه را تشکیل میدهد. در این راستا علاوه بر شناخت احتیاجات غذایی دامها بایستی از ترکیب شیمیایی و ارزش غذایی خوراکهای مورد استفاده نیز اطلاعات کافی داشت. متاسفانه مدیریت تغذیه در واحدهای پرواربندی، اصولی، کارآمد و اقتصادی نبوده و ضریب تبدیل غذایی به دلیل عدم توازن مواد مغذی جیره دامهای پرواری، مطلوب نیست. یکی از مهمترین مسایلی که در تغذیه دام باید به آن توجه نمود، استفاده از موادی است که امروزه به طور گسترده در مزارع به عنوان باقیمانده ی محصولات کشاورزی بدون استفاده رها میشود. در واقع کمبود منابع خوراک دام، عاملی بازدارنده در توسعه دامپروری کشور است و فقر غذایی ناشی از خشکسالیها در بسیاری از مناطق، سالانه خسارات هنگفتی به دامپروری وارد میسازد و این درحالی است که حجم انبوهی از بقایای کشاورزی تولیدی در برخی مناطق، میتواند بخش مهمی از خوراک دامها در نقاط بحرانزده را تامین نماید. از طرف دیگر با انجام عملیات عملآوری و دیگر فرآیندهای مختلف شیمیایی و فیزیکی روی فرآورده های فرعی کشاورزی و استفاده از آنها به صورت مخلوط با سایر خوراکها به شکل پلت شده، مش و یا بلوکهای خوراکی علاوه بر کاهش قیمت تمامشده خوراک میتوان به جلوگیری از هدر رفتن مواد مغذی و آلودگی محیطزیست نیز کمک کرد؛ بنابراین تولید بلوکهای کامل غذایی و یا خوراکهای پلت شده میتواند راه حل مناسبی در این زمینه باشد. برای تولید بلوکهای خوراکی کامل، میتوان ترکیبی از انواع ضایعات کشاورزی و پسمانده های صنایع تبدیلی را به همراه مکملها و ریزمغذیها به کار گرفت، که در این صورت قابلیت هضم و مقدار مصرف مواد غذایی با کیفیت پایین تر بهبود یافته و عملکرد دامها افزایش می یابد.نتایج و بحث: بلوکهای خوراکی کامل سبب افزایش مصرف خوراک، افزایش قابلیت هضم مواد خوراکی با کیفیت پایین و کربوهیدرات بالا در دامهای کوچک شوند. خوراک بلوک، شانس جداسازی مواد خوراکی توسط دام را کاهش داده و امکان مصرف خوراک در واحد زمان را افزایش میدهد. مطالعات نشان داده جمعیت باکتریایی شکمبه در دامهای مصرف کننده بلوک نسبت به جیره های غیربلوک، افزایش مییابد که احتمالا علت آن، بهبود محیط شکمبه برای رشد و تکثیر میکروارگانیسم ها باشد؛ به طوریکه مصرف بلوک خوراکی به سبب افزایش فعالیت باکتریهای هضم کننده سلولز، با افزایش هضم در شکمبه و نرخ عبور از شکمبه منجر به افزایش هضم جیره پایه میشود. همچنین بلوک خوراکی میتواند نیتروژن محلول و کربوهیدراتهای قابل هضم را برای فعالیت میکروارگانیسم های شکمبه و به ویژه میکرواورگانیسم های هضم کننده سلولز فراهم کرده و در نتیجه هضم و تخمیر علوفه و مصرف خوراک را افزایش دهد. استفاده از بلوک خوراک کامل حاوی ساقه سورگوم، سبوس و پوسته برنج، کنجاله، ملاس، دانه ذرت، اوره و مکمل معدنی و ویتامینی در تغذیه دامها نیز سبب افزایش وزن دامها و مصرف بالاتر خوراک می شود. نتیجه گیری کلی: بلوک خوراک کامل یک راهبرد مهم برای افزایش ارزش غذایی علوفه با کیفیت پایین میباشد؛ زیرا فعالیت میکروبی را افزایش و در نتیجه مصرف و هضم پذیری خوراک را افزایش میدهد. فناوری تهیه بلوکهای خوراکی از نظر فنی ساده و نیاز به سرمایه گذاری زیادی ندارد درنتیجه به راحتی میتواند در مقیاس کوچک توسط دامداران و کشاورزان سنتی مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

پلت غذایی ، علوفه ، شکمبه ، بلوک خوراکی ، بره.