برنامه ریزی راهبردی توسعه زنجیره عرضه زیتون در شهرستان رودبار، استان گیلان

     تحقیق کاربردی حاضر با رویکرد برنامه­ ریزی راهبردی با هدف تحلیل وضعیت و تدوین راهبردهای توسعه­ی زنجیره­ ی عرضه­ ی زیتون در شهرستان رودبار، استان گیلان و در دو مرحله در سال ۱۳۹۷ اجرا شد. مرحله نخست به­ صورت مصاحبه­ های کیفی و مرحله دوم به­ صورت پیمایش پرسشنامه­ ای به انجام رسید. از یافته­ های مرحله اول، برای تشریح مسئله و کلیات طرح تحقیق و نیز توسعه ابزار تحقیق در مرحله دوم استفاده شد. بدین ترتیب، تعداد ۴۳ عامل خارجی (۲۶ مورد فرصت­ها و ۱۷ مورد تهدیدها) و ۶۶ عامل داخلی (۲۵ مورد قوت­ ها و ۴۱ مورد ضعف ­ها) شناسایی شدند. در مرحله دوم نسبت به تدوین یافته­ های مرحله اول در قالب یک پرسشنامه برای ارزیابی و تدوین راهبردها بر مبنای چارچوب تحلیلی SWOT و ماتریس برنامه­ ریزی راهبردی اقدام شد. روایی صوری و محتوایی ابزار تحقیق (پرسشنامه محقق ساخته) بر اساس نظر گروهی از خبرگان (شامل گروهی اعضای هیات علمی دانشگاه و مروجان کشاورزی منطقه) تامین شد. برای افزایش روایی ابزار برخی گویه­ ها حذف یا ادغام شدند. پایایی آن نیز از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ بین ۷۹/۰ تا ۹۱/۰ تایید شد. جامعه آماری تحقیق در این مرحله شامل تما بهره ­برداران زیتون در شهرستان رودبار (۱۶۰۰۰N=) بود. طبق جدول نمونه ­گیری کرجسی و مورگان، حجم نمونه ۳۷۵ نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد. نتایج رتبه­ بندی گویه­ ها نشان داد که «شهرت زیتون شهرستان رودبار (برند مکانی)» به عنوان نقطه قوت، «عدم شناخت ظرفیت بازارهای بین­ المللی توسط تولیدکنندگان زیتون در سطح شهرستان» به عنوان نقطه ضعف، «امکان ورود آفات (مگس زیتون، پسیل زیتون و ...) از مرزها به استان» به­ عنوان تهدید و «امکان افزایش ارزش محصول زیتون از طریق بهبود روش کاشت، داشت و پس از برداشت» به ­عنوان فرصت دارای بالاترین اولویت هستند. یافته ­های تحلیل SWOT نشان داد که مجموع امتیاز عوامل داخلی به ­ترتیب ۸۵۷/۲ و ۴۷۹/۳ و مجموع امتیاز عوامل خارجی به ­ترتیب ۲۲۴/۳ و ۰۵۸/۳ می­ باشد. با توجه به نتایج به ­دست­ آمده راهبردهای توسعه­ی زنجیره­ ی عرضه­ ی به راهبردهای رقابتی نزدیک می­ باشد. از بین راهبردهای رقابتی این موارد اهمیت بیشتری داشته است: «ترویج کشت ارقام پربازده و مشتری­ پسند»، «ترویج شیوه­ های آبیاری مدرن مانند آبیاری قطره ­ای»، «احداث نهالستان تولید نهال در سطح شهرستان جهت سهولت دسترسی به نهال ارقام پربازده»، «واگذاری زمین های دولتی با تسهیلات حمایتی جهت افزایش سطح زیر کشت»، «ترغیب دانش ­آموختگان بخش کشاورزی جهت احداث باغ ­های مکانیزه و اصولی از طریق طرح ­های حمایتی ویژه».

کلیدواژه ها:

Supply Chain ، Olive Production ، SWOT Analysis ، Roudbar County ، زنجیره عرضه ، زیتون ، تحلیل SWOT ، شهرستان رودبار