بررسی غلظت و تعیین منشاء عناصر بالقوه سمناک ، نیترات و فسفات در آبخوان تجن و ارائه راهکارهای مناسب

این مطالعه با هدف بررسی میزان آلودگی عناصر بالقوه سمناک، نیترات و فسفات در آبخوان آبرفتی دشت تجن در شمال ایران انجام گرفته است. بدین منظور ۲۹ چاه آب در محدوده آبرفتی دشت تجن به مساحت حدود ۹۶۰ کیلومتر مربع، نمونه برداری شد. در این نمونه ها ضمن اندازه گیری پارامترهای صحرائی، یونهای اصلی، فلزات سنگین، نیترات و فسفات مورد آنالیز قرار گرفت. جهت تحلیل کیفی آب در این آبخوان از روش های مختلف هماند پردازش و تحلیل آماری کلاسیک و چند متغیره، تهیه نقشه های نقشه ژئوشیمیایی، محاسبه شاخص های آلودگی و اندیس آلودگی فلزات سنگین استفاده شد. ضمن مقایسه مقدار عناصر با حد استاندارد عناصر در آب شرب، غلظت های بالاتر از حد مجاز و میزان آلودگی شناسائی شد. نتایج نشان داد که منابع آب دشت تجن از آلودگی قابل توجه فلزات سنگین برخوردار نیست و اکثر فلزات مورد سنجش این تحقیق زیر حد مجاز بوده اند. دو عنصر آهن و بور در برخی نقاط نمونه برداری شده بیش از حد مجاز است. فسفات در تمام نقاط نمونه برداری شده کمتر از حد مجاز بوده است. غلظت نیترات در ۶ نقطه از نقاط نمونه برداری شده بیش از حد مجاز بوده که در شمال غرب منطقه
مورد مطالعه، شمال شهر نکا و شرق شهر ساری دیده می شود. غلظت های بالای نیترات می تواند به دلیل آبهای برگشتی کشاورزی باشد. تیپ آب های زیرزمینی این منطقه براساس نمودار پایپر، کربناته- منیزیک و کلریدی-سدیک بدست آمده است. منابع آب این دشت در زمره آبهای نیمه سخت تا خیلی سخت قرار می گیرد. اندیس های کیفی آب زیرزمینی GQI منطقه در رنج ۶۳.۲۲ تا ۹۱.۱۵ است و اندیس آلودگی فلزات سنگین PHI برابر ۲.۳۷ است نشان دهنده رنج آلودگی کم در منطقه است. براساس طبقه بندی اندیس CCME WQI دشت تجن از نظر کیفی در رده متوسط قرار دارد. 

کلیدواژه ها:

آبخوان تجن ، عناصر بالقوه سمناک ، نیترات ، فسفات ، آلودگی آب زیرزمینی