تعیین الگوی مکانی تهدیدات تنوع زیستی در سطح سیمای سرزمین(مطالعه موردی: استان گلستان)

آگاهی از تهدیدات پیش روی تنوع زیستی به صورت مکانی به منظور مدیریت موثر حیات وحش کشور و زیستگاه های آنها، امری ضروری است. بدین منظور در این پژوهش به منظور تعیین الگوی مکانی تهدیدات تنوع زیستی در استان گلستان، ۱۲ شاخص در ۴ گروه جنبه های ساختاری (ضریب فراکتال محیط، نسبت دایره ای بودن و شیب متوسط)، جنبه های ترکیبی (حضور گونه های تهدید شده)، خطرات غیرزیستی (فاصله تا شهر، روستا، جاده، زیربناهای مهم، زمین کشاورزی، آلودگی خاک و خطر آتش سوزی) و تهدید ایزوله بودن (شاخص نزدیک ترین همسایه) تعریف و لایه های رقومی آنها در محیط GIS آماده شد. سپس با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی وزن لایه ها مشخص و با استفاده از ترکیب خطی وزنی، الگوی مکانی تهدیدات تنوع زیستی در استان گلستان مشخص شد و نهایتا به منظور درک بهتر نتایج، مقادیر مطلوبیت در ۵ طبقه تقسیم شدند. نتایج نشان داد که در بین ۴ گروه تهدیدات، به ترتیب جنبه های ترکیبی با وزن ۵۹/۰، تهدیدات غیرزیستی با وزن ۲۳/۰، تهدید ایزوله شدن با وزن ۱۱/۰ و جنبه های ساختاری با وزن ۰۷/۰، رتبه های اول تا چهارم را به خود اختصاص دادند. الگوی مکانی تهدیدات نیز نشان داد که در قسمت مرکزی استان، بیشترین میزان تهدید وجود دارد که در بخش هایی این الگو به قسمت های شمالی و جنوبی نیز کشیده شده است. به نظر می رسد مناطق پرتهدید در قسمت مرکزی از الگوی مکانی توسعه در استان شامل مناطق شهری، صنایع، جاده ها، روستاها و مناطق کشاورزی تبعیت می کنند و قسمت های کوچک پرتهدید در قسمت های شمالی و جنوبی بیشتر از الگوی مکانی پرندگان تهدیدشده در استان پیروی می کنند.

کلیدواژه ها:

Mapping ، Biodiversity threats ، Multi criteria evaluation ، Analytical hierarchy process ، Golestan province. ، پهنه بندی ، تهدیدات تنوع زیستی ، ارزیابی چندمعیاره ، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی ، استان گلستان