بررسی هندسه و تناسبات و ارتباط آن با نظام سازه ای بناهای دارای گنبد دوپوسته گسسته در منطقه تفرش

بناهای دارای پوشش گنبدی دوره صفوی علاوه بر آنکه خود نشانگر اهمیت این بناها در این دوره هستند، به دلیل کیفیت بالا، هم در طرح و هم در روش ساخت گونه های ارزشمند به یادگارمانده ای از گذشته به شمار می آیند. این بناها متاثر از معماری دوره پیش از خود یعنی دوره تیموری هستند و در سیر تحول طراحی آن ها یک روند تکاملی وجود دارد، این تحول در برخی مناطق موجب پایه گذاری شیوه های معماری منطقه ای نیز شده اند. شناخت بیشتر این بناها مطالعه جامعی را می طلبد. در پژوهش پیمایشی پیش رو که مبتنی بر مطالعه موردی است، طرح هندسی، تناسبات، و ارتباط آن ها با نظام سازه ای شماری از آرامگاه های تفرش با اتکا بر داده های کتابخانه ای و میدانی و با استفاده از تحلیل های منطقی، هندسی، و نرم افزاری بررسی شده است. هدف کلی در این پژوهش مطالعه ساختار گنبدهای دوپوسته گسسته است که از طریق بررسی ارتباط آ ن ها با نظام هندسی حاکم بر کل بنا به پیش رفته و پرسش های پژوهش بر این اساس تعیین شده است. بنابر نتایج پژوهش، اساس طرح ها را شکل های پایه ای تشکیل می دهند که تناسبات طلایی را در بخش های مختلف بناها جاری می کنند. همچنین هندسه کلی بنا در پلان و هندسه پنهان بنا، به ویژه در مقطع و نما، از طریق ابعاد و تناسبات بر نظام سازه ای پوشش های گنبدی تاثیر می گذارد و موجب پیوند میان هندسه نظری و عملی می شود؛ به گونه ای که ابعاد پلان در تعیین دهانه، ضخامت گریو، و ضخامت پای گنبد تاثیرگذار است. ارتفاع گنبد در تناسب با ارتفاع سقف و ارتفاع خشخاشی ها در تناسب طلایی با ارتفاع گنبد است.

کلیدواژه ها:

گنبد دوپوسته گسسته ، هندسه پنهان ، نظام سازهای ، تناسبات ، بناهای آرامگاهی ، تفرش