بررسی مقایسه ای نقش روسیه و انگلستان در دو جنبش اجتماعی معاصر ایران: جنبش تنباکو و جنبش مشروطیت

در متون تاریخی ابهام هایی در مورد نقش انگلستان در شکل گیری جنبش مشروطه ایران وجود دارد. این مسئله به شکل این پرسش که «چرا قدرت های اروپایی در جنبش های اجتماعی ایران مداخله کرده اند؟» مطرح شده فرضیه پژوهشی این است که «مداخله قدرت های اروپایی در عرصه سیاسی کشورهای دیگر در چارچوب منافع ملی آنها در نظام بین المللی قابل توجیه است و همسویی آنها با با بازیگران داخلی تابعی است از متغیر منافع مذکور.» روش پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و در پایان به این نتیجه رسیده است که حمایت روسیه از جنبش تنباکو  و حمایت دولت انگلستان از جنبش مشروطه در قالب مفهوم «اتحاد طبیعی» و در جهت منافع آن قدرت ها قابل توضیح است. و در یک داوری علمی و بی طرفانه می توان گفت: این جنبش ها، رهبران و شرکت کنندگان در آنها صرفا ناشی از اراده قدرت های بیگانه نبوده اند.

کلیدواژه ها:

جنبش اجتماعی ، جنبش مشروطه ، جنبش تنباکو ، بازیگر بین المللی ، موازنه قوا