آزادی مثبت و لیبرالیسم در فلسفه سیاسی کانت

موضوع این مقاله تحلیل مفهوم آزادی به عنوان یکی از مسائل بنیادین اندیشه سیاسی در فلسفه کانت است. با توجه به گونه­شناسی آیزایا برلین در مورد برداشت­های مختلف منفی و مثبت از آزادی در تاریخ فلسفه، در این مقاله موضع کانت در باب آزادی در قالب دو برداشت فوق بررسی می­شود. در دیدگاه کانت، عمل اخلاقی عملی با انگیزه صرفا اخلاقی و احترام به قانون اخلاقی، بدون همراهی تمایلات انسانی است. نوعی تقابل بین تمایلات و انگیزه اخلاقی در نظریه اخلاقی کانت دیده می­شود. آزادی در دیدگاه کانت به معنای کنارگذاشتن تمایلات و عمل به وظیفه اخلاقی است. تمایلات درونی در دیدگاه کانت به مثابه مانع درونی عمل اخلاقی و آزادی هستند که باید رفع یا حداقل کنترل شوند. مفهوم آزادی جایگاهی محوری در نظریه اخلاقی کانت دارد، به گونه­ای که آزادی محصول تبعیت از وظایف اخلاقی است، و این مفهوم ایجابی، برخلاف ادعای برلین، با توجه به ظرفیت­هایی چون فردگرایی و ضابطه­مند بودن کاربست آن در قالب اوامر قطعی به استبداد منجر نمی­شود.

کلیدواژه ها:

آزادی ، کانت ، برلین ، لیبرالیسم ، اقتدارگرایی