بررسی مقایسه ای معیارشناسی خردمندی در روایات اهل بیت علیهم السلام با دستاوردهای روان شناختی

هدف از پژوهش حاضر، بررسی معیارهای خردمندی در روایات اهل بیت- علیهم السلام- و روش تحقیق ازنوع کیفی با رویکرد تحلیل محتوای عرفی است. جامعه آماری پژوهش، همه روایات کتب اربعه و مصادر بحار الانوار را شامل می ­شود. برای نمونه ­گیری، از روش هدفمند و برای تحلیل داده ها از توصیف، مقایسه، مقوله بندی و مفهوم سازی استفاده کرده ­ایم. یافته ها نشان می­ دهند مولفه های خردمندی ازدیدگاه اهل بیت- علیهم السلام- مجموعه ای از ویژگی های درون ­فردی (هفت کد نظری و ۴۷ کد اساسی)، بین ­فردی (شش کد نظری و ۳۵ کد اساسی)، در ارتباط با دنیا و آخرت (دو کد نظری و چهار کد اساسی) و در ارتباط با معبود (چهار کد نظری و هفده کد اساسی) بودند. کثرت کدهای نظری درون­ فردی و بین­ فردی، بیانگر اهمیت اخلاق و ارتباطات انسانی ازنظر اهل بیت- علیهم السلام- است. علاوه­ بر منابع یادشده، سی مقاله و کتاب تخصصی مرتبط با مبحث خرد درحوزه روان شناسی (تالیف­ شده از سال ۱۹۹۰ تا سال ۲۰۲۰) بررسی و کدگذاری باز، محوری و انتخابی شده است. یافته های پژوهش نشان می­ دهد مولفه های خردمندی ازدیدگاه روان­شناسان، مجموعه ای از ویژگی های درون­ فردی (سه کد نظری و نه کد اساسی)، بین ­فردی (چهار کد نظری و ۳۵ کد اساسی) و در ارتباط با اجتماع (سه کد نظری و چهار کد اساسی) بوده است. درنهایت، این دو دیدگاه را با هم مقایسه کرده و نتیجه گرفته ­ایم بین معیارهای خردمندی در دو دیدگاه، رابطه عموم و خصوص من­ وجه وجود دارد و این دو معیار، دارای نقاط اشتراک و افتراق هستند. در هردوی آن­ها ارزش­ ها درنظر گرفته شده است؛ هرچند آن­ها در مبدا و مبنای ارزش ­ها و مصداق­ هایشان تفاوت هایی دارند.

کلیدواژه ها:

خرد ، عقل ، روایات ، دستاوردهای روان شناختی