بررسی رفتارهای ناایمن در حوادث ترافیکی رانندگان کامیون یزد در سال ۱۳۸۷

سوانح جاده ای یک پدیده اجتماعی در کشورماست که نیاز به شناسایی ابعاد زیربنایی آن از قبیل مسائل فرهنگی- اجتماعی، روان شناختی، تبلیغاتی، قضایی، پزشکی، نقش و جایگاه پلیس، علاوه بر نارسایی های ناشی از فناوری از جمله کیفیت راه ها، کیفیت ساخت اتومبیل ها و ... دارد. براساس گزارش وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی در سال ۱۳۸۴ تعداد کشته های ناشی از حوادث رانندگی در ایران حدود ۲۷ هزار و ۹۶۴ نفر بوده، اما در سه سال اخیر این تعداد نزدیک به پنج هزار نفر کاهش پیدا کرده است. با این حال جاده های ایران هنوز یکی از مرگبارترین جاده های جهان به شمار می آیند. سالانه بیش از ۴۰۰ هزار تصادف در ایران روی می دهد و ایران در ردیف اول حوادث مرگبار جاده ای جهان قرار دارد. با توجه به موارد مذکور بررسی و پژوهش در زمینه حوادث جاده ای بخصوص در مورد رانندگان وسایل نقلیه سنگین که بخش عمده فعالیتشان در سطح جاده است از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد. این مطالعه از نوع توصیفی- تحلیلی و به روش مقطعی بوده که افراد مورد مطالعه را ۳۰۰ نفر از رانندگان کامیون پایانه بار یزد تشکل می دهند. روش نمونه گیری آنها به صورت تصادفی ساده بوده است. ابزار پژوهش پرسشنامه سه قسمتی بوده که در قسمت اول آن اطلاعات دموگرافیک و اطلاعات مربوط به سابقه حادثه رانندگی در ۵ سال گذشته، در قسمت دوم اطلاعات مربوط به انواع رفتارهای ناایمن منجر به بروز حوادث رانندگی با استفاده از پرسشنامه استاندارد DBQ که پس از ترجمه و ایجاد تطابق فرهنگی، روایی و پایایی آن نیز مورد تائید واقع شده و قسمت سوم که در آن از رانندگان خواسته شده بود که به ۶ سوال روانشناسی بر مبنای ارزیابی خود پاسخ دهند، جمع آوری گردیده است. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSSV۱۷.۰ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. میانگین سنی جامعه مورد مطالعه ۳۸ سال بوده و اکثریت متاهل بودند و در شبانه روز در حدود ۹ ساعت رانندگی می کردند. میانگین سرعت رانندگی در رانندگان کامیون مورد پژوهش ۷۸ کیلومتر در ساعت و حداکثر ۹۶ کیلومتر در ساعت بوده که در محدوده ایمن می باشد، اما تنها ۸ درصد از رانندگان کامیون استفاده از کمربند ایمنی را تائید نموده اند. در نمونه مورد پژوهش خصوصیات رانندگان از جمله سابقه کار رانندگی، مدت زمان دریافت گواهینامه، سابقه حادثه و نوع حادثه هیچکدام در ارتکاب رفتارهای ناایمن و بروز حوادث رانندگی دخیل نبوده اند، ولی عوامل دیگری که در بروز این حوادث نقش داشته اند عبارتند از: بی حوصلگی، بی دقتی، خودخواهی و غرور، عصبانیت، عدم توجه به علائم راهنمایی و رانندگی، سبقت غیرمجاز و انحراف به چپ و عدم استفاده از کمربند ایمنی در همه زمان ها بوده است. نتایج این تحقیق بیانگر این است که در بین رانندگان وسایل نقلیه سنگین فرهنگ استفاده از کمربند ایمنی هنوز به رشد کافی نرسیده است. اما از سوی دیگر اکثریت رانندگان کامیون تمایلی به رانندگی با سرعت زیاد ندارند و تنها عده معدودی از آنان مرتکیب این تخلف خطر آفرین می شوند. با این حال لازم به ذکر است که اکثر تخلفات و خطاهای رانندگی نه تنها خود فرد بلکه دیگر رانندگان را نیز دچار صدمات جانی و مالی می نماید. با توجه به نتایج به دست آمده، اهمیت توجه به راهکارهای کنترلی بویژه عوامل انسانی موثر در بروز رفتارهای ناایمن بیش از پیش نمایان می شود.

کلیدواژه ها:

رفتارهای ناایمن ، حوادث ترافیکی ، رانندگان کامیون