لزوم احیا بافت تاریخی در جهت تحقق شهر سالم (پژوهش موردی: سبزوار)

بافت تاریخی و کهن یکی از میراث های گرانبهای شهرهاست که حفظ و حراست از آن حفاظت از تمدن و تاریخ گذشته یک ملت است. در این مقاله به بررسی لزوم احیای بافت تاریخی در جهت تحقق شهر سالم و مشکلات پیش روی آن با رویکرد اختصاصی به شهر سبزوار می پردازیم. در تعاریف ارائه شده توسط سازمان بهداشت جهانی سلامت به صورت زیر تعریف شده است: "حالتی از رفاه فیزیکی اجتماعی و روانی داشتن خانواده و روابط بین شخصی سازگار و شبکه ی حمایت اجتماعی پایدار در کنار توانایی لذت از زندگی و تحقق کامل پتانسیل های یک شخص." تعریف مذکور نه تنها دربرگیرنده ی سلامت از جنبه ی مسایل بهداشتی و سلامت جسمی است، بلکه پا فراتر گذاشته و سلامت را مفهومی گسترده تر از مسایل فوق تلقی کرده، مفهومی که به طور ضمنی دربردارنده مسائلی چون احساس امنیت، حس تعلق، توانائی مشارکت در فعالیت های اجتماعی و ... است. بدیهی است شهر که مجموعه ای از سیستم های اقتصادی فیزیکی و اجتماعی است، تاثیر مستقیم بر تعیین سلامت شهروندان دارد و به عبارت دیگر شهر سالم متضمن سبک زندگی سالم است شهر سالم شهری است که سلامت در معنی گسترده آن به طور عادلانه در سرتاسر شهر مشهود باشد. در حالیکه فاکتورهای سلامت و شهر سالم اکثر در نتیجه تخریب بافت قدیم در این بافت مشاهده نمی شود. بافت قدیم شهر با توجه به اهمیت تجاری فرهنگی و اداری آن در گذشته و حال تضمین کننده حیات شهری بوده است، حال آنکه با رشد روزافزون جمعیت شهری و شهرنشینی شتابان ورود مفاهیم و روش های شهرسازی مدرن و غربی مداخلات بدون برنامه و مطالعه نشده در بافت قدیم و پیشرفت تکنولوژی این بخش از کالبد شهر سیری نزولی را پیش رو گرفته و روز به روز بر مشکلات آن افزوده شده است. مشکلاتی چون عدم دسترسی مناسب به تاسیسات و تجهیزات شهری فرسودگی کارکردی و کالبدی بافت دسترسی های نامناسب نبود فضای سبز و امکانات ورزشی تفریحی و فرهنگی به نظر می رسد که بافت قدیم با گذشت زمان از معیارهای شهر سالم فاصله گرفته است. حال آنکه با توجه به نقش اهمیت و سهم آن از کالبد شهری بدون توجه به آن و با رها ساختن آن شاهد تحقیق مفهوم شهر سالم نخواهیم بود. شهر سبزوار همچون سایر شهرهای ایران دارای بافت تاریخی بوده که ۶/۸ درصد کالبد آن را تشکیل می دهد و با مشکلات ناشی از آن روبرو است. لذا در جهت تحقق مفهوم شهر سالم در شهر سبزوار لزوم احیای آن کاملا احساس می شود. این مقاله به بررسی مشکلات و موانع بافت تاریخی سبزوار که سبب فاصله گرفتن آن از مفهوم شهر سالم شده می پردازد و همینطور بیان خواهد کرد که چه راه حل هائی برای رفع این مشکلات و تبدیل آن ها به فرصت هائی برای حرکت به سمت شهر سالم وجود دارد.

کلیدواژه ها:

بافت تاریخی ، شهر ، شهر سلام ، احیا بافت تاریخی ، سبزوار