روایت های شفاهی در تذکره الشعرای دولت شاه سمرقندی

تذکره­ ی دولت­شاه سمرقندی (۸۹۶ ه..ق)، استثنایی­ ترین تذکره­ ی شاعران در تاریخ و ادب ایران است که به ­رغم برخورداری از اشتباهات فراوان تاریخی، بیش­ترین اطلاعات را درباره­ ی شاعران و دوران زندگی آنان با روش­مندترین شیوه­ ها­ی مرسوم در گذشته، به مخاطبان عرضه ­می­ کند. بررسی شیوه ­ی خاص دولت­شاه سمرقندی، اهمیت شگرد وی در معرفی شاعران با ارائه ­ی توضیحات لازم تاریخی درباره ی خاندان های حکومتی عصر آنان و نقش سلاطین در جایگاه فکری و هنری هر شاعر، شناخت چگونگی ارائه اطلاعاتی پیرامون ممدوحان شاعران، بررسی عوامل مقبولیت تذکره ­الشعرا با وجود بسیاری از اشتباهات تاریخی و مسائلی از این­ دست از اهداف این پژوهش است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است و نتایج با استفاده از شیوه ­ی تحلیل محتوا تجزیه و تحلیل شده­است. نتایج نشان ­می ­دهد: به­دور از هر گونه اغراق و مبالغه، می ­توان ادعا­کرد که این تذکره، نوآورانه ­ترین تذکره ­ی شعری در زبان فارسی است که نویسنده­ ی آن فقط در پی فراهم ­آوردن جنگی از اسم­ها و نمونه شعرهای شاعران فارسی نبوده، بلکه کوشیده ­است هر شاعری را در بستر تاریخی دورانی که از آن برخاسته ­است قراردهد، تا ارزیابی جایگاه فکری و هنری او درست­تر انجام­ شود. به این سبب است که تذکره­ ی دولت­شاه، علاوه­ بر گزارش زندگی شاعران که اصلی­ ترین وظیفه­ ی این­ گونه کتاب­ ها است، یک گزارش به ­نسبت اجمالی از اغلب سلسله ­های حکومتی و حکومت های محلی در مناطق مختلف ایران نیز به ­دست داده ­است.