ارزیابی میزان آلودگی ناشی از عناصر سنگین در رسوبات حوضه کارستی روئین

یکی از مهمترین مسائل زیست محیطی که می تواند بر سلامت گیاهان، جانوران و انسانها تاثیر بسزایی داشته، میزان غلظت عناصر سنگین در خاک و آلودگی آن می باشد. افزایش غلظت فلزات سنگین می­تواند با توجه به فرآیندهای طبیعی یا فعالیت­های انسانی رخ دهد. پژوهش حاضر به بررسی و ارزیابی میزان غلظت و آلودگی عناصر سنگین در رسوبات می پردازد. بدین منظور حوضه روئین در شهرستان اسفراین انتخاب و غلظت ۱۱ عنصر سنگین شامل As (آرسنیک)،Cd  (کادمیوم)،Co  (کبالت)، Cr (کروم)، Cu (مس)، Fe (آهن)، Mo (مولیبدن)،  Ni(نیکل)، Pb(سرب)، V (وانادیم) و Al (آلومینیوم) در۴۲ نمونه و میزان همبستگی عناصر مورد بررسی قرار گرفت. محاسبات نتایج نشان داد وجود ضریب همبستگی معناداری بین مقادیر مس و آهن (۹۹۳/۰)، آهن و آلومینیوم (۹۳۰/۰)، کبالت و مس (۹۰۸/۰)، کبالت و آهن (۸۹۷/۰)، کروم و نیکل (۸۷۹/۰)، مس و آلومینیوم (۸۵۳/۰)، کبالت و آلومینیوم (۸۱۸/۰)، آرسنیک و آلومینیوم (۷۱۹/۰) و نیکل و سرب (۷۰۲/۰) می باشد. سپس شاخص های آلودگی نظیر فاکتور غنی شدگی، ضریب آلودگی، درجه آلودگی اصلاح شده، ضریب بار آلودگی و شاخص زمین انباشتگی مورد محاسبه و ارزیابی قرار گرفت. تمامی شاخص های مورد محاسبه به جز شاخص فاکتور غنی شدگی که بر اساس میانگین عناصر پوسته زمین می باشد و عنصر آرسنیک آن در طبقه شدید قرار گرفت، بیانگر این نکته می باشند که یازده عنصر مطالعاتی گر چه دارای مقادیر متفاوتی هستند ولی همگی در طبقه بدون آلودگی قرار گرفته­اند و لذا منطقه مورد مطالعه از نظر غلظت عناصر سنگین دارای آلودگی قابل توجهی نمی باشد. اما از آنجا که در حال حاضر بیشتر افزایش غلظت عناصر سنگین دارای منشا انسانی می باشد باید کنترل بیشتری در رابطه با فعالیت­های کشاورزی و صنعتی صورت گیرد.

کلیدواژه ها:

آلودگی ، عناصر سنگین ، حوضه روئین ، غنی شدگی ، کریجینگ