بررسی و تحلیل کارکرد پادگفتمانی در داستان شیخ صنعان

مسئله اصلی پژوهش حاضر این است که نقش پادگفتمان­ ها در تقویت، تثبیت و بازآفرینی معنای نشانه­ ای و یا ساخت­ شکنی از نشانه ­های گفتمانی مربوط به دیگری چیست. این پژوهش می کوشد با تبیین سازوکار زبانی و دلالتی متن و از منظر کارکرد پادگفتمانی، شیوه­های تعامل و رقابت میان گفتمان­ های مختلف را بررسی کند و با کشف نقاط مرکزی گفتمان به تبیین چگونگی تولید، تغییر و یا تثبیت معنا بپردازد. پادگفتمان وضعیتی را ایجاد می­کند که یک گفتمان در تعامل و یا چالش با گفتمان دیگر قرار می­گیرد و با حمایت از آن تایید می­شود. در این جستار کارکردهای پادگفتمان در شکل ­دهی به دلالت ­پردازی و فرایند معناسازی بازکاویده شده است. پرسش اصلی پژوهش این است که پادگفتمان­ها در داستان شیخ صنعان (در منطق ­الطیر عطار) چگونه و در قالب کدام کارکردها توانسته­اند شیوه­ های تعامل و رقابت میان گفتمان­ های مختلف را بازنمایی کنند. به این منظور، با استفاده از روش تحلیل کیفی گفتمان و از منظر پادگفتمانی و به شیوه توصیفی- تحلیلی، به تحلیل و تبیین مولفه ­هایی پرداخته شده است که در قالب پادگفتمان در داستان یادشده نقش ایفا می­کنند و به حمایت و گسترش ایده اصلی داستان یاری می­رسانند. یافته ­های پژوهش نشان می­دهد که این داستان با به­کارگیری پادهای مختلفی از قبیل شبیه­ سازی ارجاعی، روایی، استعاری، تودرتو، تفویض اختیار، پرسش، تعویق کنشی، شاهد آوردن، احیای کنشگر، خرق عادت، و پادگفتمان رد و استعلا گفتمان اصلی داستان را تایید و تثبیت کرده است.

کلیدواژه ها:

گفتمان ، پادگفتمان ، گفته پرداز ، مجاب سازی ، شیخ صنعان