واکاوی مسئله شمایل نگاری در هنر اسلامی در چیستی شمایل نگاری مکتوب

سال انتشار: 1400
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 435

فایل این مقاله در 20 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_VISUA-6-1_005

تاریخ نمایه سازی: 20 شهریور 1400

چکیده مقاله:

یکی از مهم ترین موضوعات هنر اسلامی، شمایل نگاری پیامبر(ص) و مقدسین است؛ که از دوره ایلخانان به بعد رشد چشمگیری داشته و پیش ازاین عصر، صورتگری پیامبر(ص) چندان موردتوجه مسلمانان قرارنگرفته؛ اما مسئله منع شمایل نگاری در اسلام و از طرفی وجود آثار شمایلی تصویری در هنر اسلامی، تناقضاتی را به وجود آورده که باعث طرح ایرادات زیادی بر شمایل نگاری در هنر اسلامی شده. ازاین رو واکاوی مسئله شمایل نگاری در هنر اسلامی اهمیت داشته و ضروری می نماید. ازطرفی در بررسی آثار کتابت دوره اسلامی به نوع دیگری از شمایل نگاری برخوردیم که غیرنگارین نگاشته شده و تا به امروز، چندان به آن پرداخته نشده است. در این مقاله به دنبال واکاوی مسئله شمایل نگاری در چیستی شمایل نگاری مکتوب در هنر اسلامی، به عنوان پرسش اصلی تحقیق، سعی بر این است تا به روشی توصیفی-تحلیلی و بهره گیری از منابع اسنادی و کتابخانه ای، به واکاوی مسئله شمایل نگاری و انواع صورت های آن در معرفی شمایل نگاری مکتوب در هنر اسلامی به عنوان هدف اصلی مقاله بپردازیم. نتیجه جستار حاضر نمایانگر وجود صورت متفاوتی از شمایل نگاری غیرفیگوراتیو بانام «شمایل نگاری مکتوب» یا «شمایل نگاشت» در هنر اسلامی است. این ها آثار هنری شمایلی مقدسین هستند که بیانگر سنت اصیل شمایل نگاری هنر اسلامی به شمار می روند. مشهورترین نوع از این آثار «حلیه نگاری » عثمانی است.

نویسندگان

سامره کاظمی

دانشجوی دکتری رشته حکمت هنر دینی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم.

سید ابولقاسم حسینی ژرفا

عضو هیات علمی دانشگاه ادیان و مذاهب. قم.

سید محمدحسین نواب

عضو هیات علمی دانشگاه ادیان و مذاهب. قم

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریم (۱۳۸۷). ترجمه محی الدین مهدی الهی قمشه­ای، قم: ...
  • آدامز، لوری (۱۳۸۸). روش شناسی هنر، ترجمه علی معصومی. تهران: ...
  • آژند، یعقوب (۱۳۹۳). هفت اصل تزئینی هنر ایران. تهران: پیکره ...
  • آیت اللهی، حبیب الله و شیرازی، علی اصغر (۱۳۸۶). «شمایل ...
  • ابن فارس، احمد بن فارس (۱۴۰۴). معجم مقاییس اللغه، ۶جلدی، ...
  • ابن منظور، محمد بن مکرم (۱۴۱۶). لسان­العرب، ۱۸ جلدی، بیروت: ...
  • اتینگهاوزن، ریچارد. گرابار، الگ (۱۳۷۸). هنر و معماری اسلامی، ترجمه ...
  • ازرقی، ابوالولید محمدبن عبدالله بن احمد (۱۴۰۳). اخبار مکه و ...
  • افشاری، مرتضی؛ آیت اللهی، حبیب الله و رجبی، محمدعلی (۱۳۸۹). ...
  • ایزوتسو، توشی هیکو (­۱۳۹۳). خدا و انسان در قرآن، ترجمه ...
  • بخت آور، الهه و شیرازی، علی اصغر (۱۳۸۸). «نحوه شکل ...
  • بلر، شیلا و بلوم، جاناتان (۱۳۸۱). هنر و معماری اسلامی، ...
  • بلر، شیلا (۱۳۹۶). خوش نویسی اسلامی، ترجمه ولی الله کاووسی، ...
  • بورکهارت، تیتوس (۱۳۷۶). «روح هنر اسلامی» در مبانی هنر معنوی ...
  • پات، فریبا (۱۳۹۵). «رسم اجازه نویسی در سنت تعلیمی هنر ...
  • پیراوی ونک، مرضیه (۱۳۹۰). «تحلیل معنا شناختی واژه «آیکون»، متافیزیک، ...
  • ترمذی، ابوعیسی محمد بن عیسی (۱۴۱۷). الشمائل المحمدیه، بیروت: دارالکتاب ...
  • تمین، الهه (۱۳۹۳). تجزیه وتحلیل حلیه نگاری در هنر اسلامی، ...
  • جوهری، اسماعیل بن حماد (۱۴۰۴). الصحاح فی اللغه، ۶جلدی، بیروت: ...
  • حسین­زاده، محمد (­۱۳۸۸). «مفهوم شناسی وحی و الهام در لغت ...
  • خاقانی، محمد بیگ (۱۰۰۷). حلیه خاقانی (الحلیه النبوه من المثنویات ...
  • خامه یار، احمد (۱۳۹۲). «تصویرپردازی آثار منسوب به پیامبر(ص)در دعانامه ...
  • خلیلی، ناصر (۱۳۷۹). هنر قلم، تهران: کارنگ ...
  • خلیلی، ناصر (۱۳۸۳). گرایش به غرب، تهران: کارنگ ...
  • راهپیما، غلامرضا (۱۳۹۴). از الف تا هنر، تهران: کتابخانه، موزه ...
  • رئیس نی، رحیم (۱۳۹۳). دانشنامه جهان اسلام ذیل خاقانی محمدبیگ، ...
  • زارعی محمود­آبادی، محمدحسین (­۱۳۹۶). «تعلیل تفاوت به اعتقاد به وحی ...
  • زمخشری، ابوالقاسم محمود (۱۳۷۲ق). اساس البلاغه، تحقیق عبد الرحیم محمود، ...
  • زواری، احمد بن عبد الفتاح (بی تا). شمائل الرسول، اسکندریه: ...
  • سعیدی روشن، محمدباقر (۱۳۷۵). تحلیل وحی از دیدگاه اسلام و ...
  • سعیدی­زاده، محمدجواد و موسوی گیلانی، سید رضی (۱۳۹۳). «بررسی زمینه ...
  • سیدکریمی، سید عباس (۱۳۹۳). مجسمه سازی و تصویر در فقه ...
  • سیوطی، جلال الدین (۱۳۶۵). الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، ۶ ...
  • شاه­آبادی، حمید (۱۳۹۴). فلسفه وحی در سنت مسیحی، تهران: علم ...
  • شایسته فر، مهناز (۱۳۸۴). هنر شیعی- عناصر هنر شیعی در ...
  • شیمل، آن ماری (۱۳۸۳). محمد رسول خدا، ترجمه حسن لاهوتی. ...
  • شیمل، آن ماری (۱۳۸۹). خوش نویسی و فرهنگ اسلامی، ترجمه ...
  • شین دشتگل، هلنا (۱۳۸۹). معراج نگاری نسخه های خطی تا ...
  • صاحب بن عباد، ابوالقاسم اسماعیل (۱۴۱۴). المحیط فی اللغه، ۱۱جلدی، ...
  • عکاشه، ثروت (۱۳۸۳). نگارگری اسلامی، ترجمه سید غلامرضا تهامی. تهران: ...
  • عدل، شهریار (۱۳۷۹). هنر و جامعه در جهان ایرانی، ترجمه ...
  • فخری، حجت (۱۳۷۵). دانش نامه جهان اسلام ذیل حلیه نویسی، ...
  • فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (۱۴۱۵). القاموس المحیط، ۴جلدی، بیروت: دارالکتاب ...
  • کاظمی، سامره (۱۳۹۹). علل گرایش به شمایل نگاری مکتوب در ...
  • کلینی، محمدبن یعقوب (­۱۳۷۹­). اصول کافی، ترجمه محمدباقر کمره­ای، جلد ...
  • فدایی، مریم (۱۳۹۱). «هنر خوش نویسی دوره امپراتوری عثمانی»، کتاب ...
  • فراهیدی، خلیل بن احمد (۱۴۰۹). العین، قم: دارالهجره ...
  • فرحناک، علیرضا (۱۳۸۴). پیکرتراشی و نگارگری در فقه، قم: بوستان ...
  • محمدزاده، مهدی (۱۳۸۷). « نشانه شناسی شمایل نگاری پیامبر اکرم ...
  • محمدی، رمضان (۱۳۸۱). شمائل شناسی رسول خدا، تهران: کتاب ماه ...
  • مستقیم زاده، سلیمان سعدالدین (۱۹۲۸). تحفه الخطاطین، استانبول: استانبول ...
  • منشی قمی، قاضی میر احمد (۱۳۸۳). گلستان هنر، تصحیح و ...
  • نصر، اباذر (۱۳۹۰). حلیه یا زیبانگاشته (شفاء خواهی از زیورهای ...
  • نصری، امیر (۱۳۸۸). حکمت شمایل های مسیحی، تهران: چشمه ...
  • نف، سیلویا (­۱۳۹۴). تصویرگری در اسلام، ترجمه مهدی محمدزاده، تبریز: ...
  • واقدی، محمدبن عمربن واقد (۱۴۰۹). المغاری، تحقیق مارسدن جونس، بیروت: ...
  • هینلز، جان، آر (۱۳۸۶). فرهنگ ادیان جهان، ویراستار ع. ...
  • یاسینی، سیده راضیه (۱۳۹۵). «سیر تطور شمایل نگاری اسلامی ایران ...
  • Baron, Naomi, S. (۱۹۸۴). Speech, sight, and signs: The role ...
  • -Giordano, M. (۲۰۱۶). Image of the Prophet in the narrative ...
  • Grohmann, Adolf (۱۹۵۵). Anthropomorphic and Zoomorphic Letters in the History ...
  • Gruber, Christiane (۲۰۱۲). Kelam ile Nur Arasında: İslam Resminde Hz. ...
  • Gündüz, İrfan (۲۰۰۷). Tasavvufî Bir Terim Olarak Râbıta, Tasavvuf, İlmî ...
  • Haiman. J. (۱۹۸۰). The iconicity of grammer : isomorpheism and ...
  • Hoffman, Valerie (۱۹۹۹). "Annihilation in the Messenger of God: Development ...
  • Mitchell, W. J. T. (۲۰۱۵). Image Science: Iconology, Visual Culture, ...
  • Mitchell, W.J.Thomas, (۱۹۸۶). Iconology: image, text, ideology, the university of ...
  • Peirce, Charles.S, (۲۰۱۲). logic as semiotic: the theory of signs, ...
  • -Plate, S. Brent (۲۰۱۰). Looking at Words: The Iconicity of ...
  • Schick,I.C. (۲۰۰۸). The iconicity of Islamic calligraphy in Turkey. Journal ...
  • Schimmel, Annemarie. (۱۹۷۰). Islamic Calligraphy. Leiden, E.J, Brill. Pp۱۱-۱۲. ...
  • Taşkent, Ayşe. (۲۰۱۶). islam Kaynaklarinda Hz. Muhammed’in (sav) Yazili ve ...
  • Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, c. ۴ (İstanbul, ۱۹۸۱), "hilye" ...
  • Hakkinda Bir Degerlendirme. TASVİR Teori ve Pratik Arasında İslam Görsel ...
  • Stanley, Tim (۱۹۸۷). From Text to Art Form in the ...
  • Khatibi, Abdelkebir. Sijelmassi, Mohammed. (۱۹۷۶). The splendor of Islamic calligraphy. ...
  • URL۱: www.kalemguzeli.org (accessed April ۲۷, ۲۰۱۹). ...
  • URL۲: www.Malekmuseum.org/artifact (accessed July ۲۷, ۲۰۲۰). ...
  • URL۳: www.Sadmu.ir/detail/۴۶۸۰ (accessed July ۲۷, ۲۰۲۰) ...
  • نمایش کامل مراجع