ارزیابی بافت های فرسوده شهری با رویکرد برنامه ریزی توسعه راهبردی (مطالعه موری: محله سلمان فارسی شهر یزد)

امروزه بافت­های فرسوده شهری در اغلب شهرهای کشور به عنوان مساله ای مهم، مورد توجه اکثر برنامه ریزان شهری قرار گرفته است. یکی از راهکارهای عملی در جهت ساماندهی فضایی مطلوب این بافت­ها، شناخت قابلیت­ها و پتانسیل­های موجود آنها در راستای استفاده­ی بهینه و شناخت نارسایی­های موجود می­باشد، عوامل منفی و نامطلوبیت­هایی که این بخش از شهر بر فضای شهری وارد نموده، نظم و سازمان فضایی شهر را برهم زند و فرایند زوال آنها را تسریع می­کند. این امر ضرورت برنامه ریزی راهبردی در این بافت را در جهت دستیابی توسعه ی پایدار آشکار می­سازد. با توجه پیشینه­ی تاریخی شهر یزد، برخی از محلات آن دارای بافت فرسوده بوده، که در پژوهش حاضر به ارزیابی و تحلیل پتانسیل و نارسایی­های بافت فرسوده محله­ی سلمان فارسی پرداخته می­شود. هدف اصلی این پژوهش، شناخت ویژگی­های کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی این محله می­باشد که پس از بررسی وضع موجود محله، در جهت برنامه­ریزی و ساماندهی بافت آن گام برداشته می­شود. نوع پژوهش حاضر از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از روش کتابخانه­ای جمع آوری گردید. داده­ها با استفاده از مدل  SWOTو نرم افزار ARC GIS  مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشانگر این است که جمعیت محله سلمان فارسی بین سال­های ۱۳۷۵- ۱۳۸۵ با نرخ رشد ۹/۰- از ۶۵۸۹ به ۵۹۹۸ نفر کاهش پیدا کرده است. این کاهش جمعیت ناشی از انتقال جمعیت به محلات جدیدتر می باشد. در نتایج آخرین سرشماری ۴۹۷ مهاجر خارجی در محله زندگی می­کنند، که نتایج آن حاکی از تغییرات اجتماعی در این محله می­باشد. پدیده مهاجرت در این بافت­ها بویژه مهاجرت افراد بدون حس تعلق باعث نارسایی­هایی در ساختار کالبدی محله شده است. نتایج نهایی تحلیل سوات نشانگر این است که نقاط ضعف در محله با ۱۱/۳، بیشترین امتیاز و نقاط تهدید با ۹۳/۲ با کمترین امتیاز قرار دارند. رویکرد نهایی در این تحقیق رویکرد رشد و شناخت می­باشد که در نهایت با توجه به نوع استراتژی راهکارهایی جهت تجدید حیات در بافت این محله ارائه شده است.

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی راهبردی ، بافت فرسوده ، مدل سوات ، محله سلمان فارسی ، شهر یزد