برآورد فراسنجه های ژنتیکی مولفه های منحنی رشد حاصل از مقایسه مدلهای غیرخطی در گوسفند مغانی

سابقه و هدف: وزن بدن در سنین مختلف و سرعت رشد، از صفات اقتصادی مهم گوسفند به شمار رفته و به عنوان معیار انتخاب در برنامه های اصلاح نژاد مورد استفاده قرار می گیرد. رشد را می توان به صورت افزایش تعداد سلول های بدنی یا افزایش وزن و حجم بدن در دوره خاصی از طول عمر دام تعریف نمود. منحنی رشد حیوانات را می توان با استفاده از مدل های ریاضی مختلف توصیف نمود. مولفه های منحنی رشد در گونه های مختلف دام توراث پذیر هستند. بنابراین می توان ظرفیت ژنتیکی حیوانات را برای مولفه های منحنی رشد پیش بینی نمود. بدین ترتیب امکان تغییر شکل منحنی رشد در جمعیت، ازطریق انتخاب دامها بر اساس مولفه های منحنی رشد در برنامه های اصلاح نژادی وجود دارد. بهترین تابع توصیف کننده منحنی رشد بسته به نژاد و جمعیت تحت بررسی می تواند متفاوت باشد. هدف از مطالعه حاضر بررسی توانایی مدلهای غیر خطی مختلف در برازش منحنی رشد گوسفند نژاد مغانی و برآورد پارامترهای ژنتیکی خصوصیات منحنی رشد در این نژاد بود. مواد و روش ها: در این پژوهش، از رکوردهای وزن بدن گوسفندان نژاد مغانی که طی سال های ۱۳۶۸ تا ۱۳۹۶ در ایستگاه اصلاح نژاد جعفرآباد مغان جمع آوری شده بود جهت بررسی منحنی رشد و برآورد پارامترهای ژنتیکی خصوصیات منحنی رشد استفاده شد. از چهار مدل غیرخطی شامل مدل های برودی، لجستیک، گومپرتز و ون برتالانفی برای توصیف منحنی رشد گوسفند نژاد مغانی استفاده شد. مدل ها با استفاده از رویه NLIN نرم افزار SAS ۹. روی رکوردهای وزن بدن دام ها در سنین مختلف برازش داده شد. مدل های مورد استفاده دارای سه مولفه شامل A (وزن بلوغ )، B (وزن اولیه دام) و K (نرخ بلوغ) بودند. از شاخص های نیکوئی برازش شامل ضریب تبیین، میانگین مربعات خطا و شاخص اطلاعات آکائیک جهت انتخاب بهترین مدل استفاده شد. پس از برازش مدل های غیرخطی و انتخاب بهترین مدل، مولفه های منحنی رشد تک تک دامها با استفاده از بهترین مدل غیرخطی برآورد شد. سپس عوامل غیر ژنتیکی موثر بر مولفه های منحنی رشد با استفاده از رویه GLM مورد بررسی قرار گرفت. شش مدل دام تک متغیره که به لحاظ اثرات محیطی دائمی مادری، اثر ژنتیکی مادری و همچنین کوواریانس بین اثر ژنتیکی مستقیم و مادری با هم متفاوت بودند، برای تجزیه و تحلیل صفات مورد استفاده قرار گرفتند. همچنین سه آنالیز دومتغیره بین مولفه های منحنی رشد جهت برآورد همبستگی ژنتیکی بین مولفه ها انجام شد. یافته ها: طبق نتایج این تحقیق، مدل لجستیک با کمترین میانگین مربعات خطا و معیار اطلاعات آکائیک و بیشترین ضریب تبیین بهترین مدل جهت توصیف منحنی رشد گوسفندان مغانی بود. مقادیر مولفه های وزن بلوغ (A)، وزن اولیه دام (B) و نرخ بلوغ (K) توسط مدل لجستیک به ترتیب ۳۲/۴۰، ۵۸/۷ و ۰۲۷/۰ برآورد گردید. اثرات ثابت جنس بره، تیپ تولد، سال و ماه زایش و همچنین سن مادر در هنگام زایش تاثیر معنی داری بر مولفه های منحنی رشد داشتند. از بین شش مدل خطی برازش شده، مدلهای شماره شش، دو و چهار به ترتیب به عنوان بهترین مدل جهت تجزیه و تحلیل مولفه های وزن بلوغ (A)، وزن اولیه دام (B) و نرخ بلوغ (K) انتخاب شدند. وراثت پذیری مستقیم مولفه های وزن بلوغ (A)، وزن اولیه دام ( B) و نرخ بلوغ (K) به ترتیب ۱۷/۰، ۰۸/۰ و ۱۹/۰ برآورد گردید. مقادیر همبستگی ژنتیکی برآورد شده حاصل از تجزیه و تحلیل دو متغیره بین مولفه های A-B، A-K و B-K به ترتیب ۰۶/۰، ۰۳/۰ و ۰۰۰۳/۰- بود. نتیجه گیری: در میان چهار مدل غیرخطی مورداستفاده، مدل لجستیک بهترین برازش و انطباق را برای رشد گوسفند مغانی داشت. طبق نتایج این تحقیق مولفه های منحنی رشد این نژاد وراثت پذیری قابل قبولی داشتند، بطوریکه می توان از این صفات در برنامه های اصلاح نژاد جهت تغییر منحنی رشد دامها و بهبود الگوی رشد آنها استفاده نمود.

کلیدواژه ها:

توابع غیرخطی ، وراثت پذیری ، منحنی رشد ، گوسفند مغانی