بررسی تطبیقی ادله نظریه «توسعه معنایی الفاظ قرآن» از دیدگاه فیض کاشانی و علامه طباطبایی

نظریه توسعه معنایی الفاظ قرآن که به دیدگاه «روح معنا» معروف شده، به واسطه تجرید امور مادی و حسی، چنان معنای وسیعی به لفظ می بخشد که بسیاری از استعمالات معقول و غیرمحسوس آن را نیز حقیقت می شمارد. غفلت از بررسی ادله این نظریه، موجب سوء فهم های متعددی از سوی پژوهشگران گردیده است. در این مقاله ادله دو تن از بزرگ ترین مطرح کنندگان نظریه، یعنی فیض و علامه طباطبایی بررسی گردیده است. هیچ کدام از این دو اندیشمند این نظریه را به ممنوعیت استعمال مجاز در قرآن و یا تطابق عوالم مستند ننموده اند. هردو اندیشمند باوجود تفاوت در بیان نظریه و دلایل مطروحه، در استناد این نظریه به ادله عقلی و ظواهر برخی متون آیات و روایات اشتراک دارند. از استدلال بیان شده توسط ایشان معلوم می گردد این نظریه تنها در برخی الفاظ به کاررفته در آیات و روایات جاری است و اشکالاتی که برخی به زعم اجرای این نظریه در تمامی الفاظ مطرح نموده اند، موجه نخواهد بود.