بررسی کانی سازی، دگرسانی و میانبارهای سیال ذخیره مس تخت گنبد (شمال شرق سیرجان، جنوب شرق ایران)

ذخیره مس تخت­گنبد در ۶۳ کیلومتری شمال­شرق شهرستان سیرجان، جنوب­شرق ایران واقع است. کانی­سازی درونزاد در این ذخیره به شکل رگه-رگچه­ای داربستی و رگه­های ضخیم کوارتزی رخ داده است که توسط توده میکروگرانودیوریتی الیگو-میوسن و مواد آذرآواری (به طور عمده توف با ترکیب حدواسط) ائوسن میزبانی می­شود. رگه- رگچه­های داربستی دربردارنده سه نسل کانی­سازی (۱) کوارتز + مگنتیت ± کالکوپیریت، (۲) کوارتز + کالکوپیریت + پیریت ± مگنتیت و (۳) کوارتز + پیریت + کالکوپیریت هستند. دگرسانی فیلیک بیشتر در سنگ­های دیواره پیرامون رگه- رگچه­های داربستی گسترش یافته است. کانی­سازی برونزاد در این ذخیره با جانشینی سولفیدهای آهن­دار توسط هماتیت و گوتیت مشخص می­شود. همچنین، تشکیل مالاکیت، آزوریت و مس طبیعی در جریان تخریب سولفیدهای درونزاد آهن و مس در شرایط اکسایشی رخ داده است. بررسی میانبارهای سیال در بلورهای کوارتز موجود در رگه- رگچه­های کوارتزی نشان داده که آنها بیشتر از نوع مایع+گاز+جامد (L+V+S)، مایع+گاز(L+V)  و گاز+مایع (V+L) بوده و دارای دمای همگنی در گستره ۱۴۶ تا ۴۵۰ درجه­ سانتی­گراد و شوری ۳۵/۰ تا ۸/۵۷ درصد وزنی معادل نمک طعام هستند. فازهای جامد شامل هالیت، سیلویت و کانی­های تیره هستند. میانبارهای سیال مورد بررسی در رگه­های کوارتزی ضخیم از نوع L+V بوده و دارای دمای همگنی در گستره ۲۰۷ تا ۳۴۴ درجه سانتی­گراد و شوری ۳۵/۰-۳۹/۳ درصد وزنی معادل نمک طعام هستند. بر اساس نتایج ریزدماسنجی میانبارهای سیال، جوشش سیال­های ماگمایی عامل موثر در نهشت کانی­های کانسنگی و باطله در رگه- رگچه­های داربستی است. همچنین سردشدگی و آمیختگی سیال­های جوی و ماگمایی علت نهشت کانی­ها در رگه­های ضخیم کوارتزی هستند. در کل، یافته­های به دست آمده در این پژوهش نشان می­دهند که روند تشکیل و تکامل سامانه گرمابی تخت­گنبد بیشترین شباهت را به سامانه­های مس پورفیری دارد.      

کلیدواژه ها:

Takht-e-Gonbad ، Kerman copper belt ، mineralization ، alteration ، fluid inclusion ، porphyry copper. ، تخت گنبد ، کمربند مس کرمان ، کانی سازی ، دگرسانی ، میانبارهای سیال ، مس پورفیری.