اصطلاح «رافضه» در کاربرد شیعه امامیه: ترجمه و نقد دو مقاله از اتان کلبرگ

اتان کلبرگ، خاورشناس معاصر، شیعه پژوه و نویسنده بنام اسرائیلی است. وی مقاله ای درباره کاربرد اصطلاح «رافضه» در میان شیعیان امامیه دارد که در سال ۱۹۷۹ منتشر شد. همچنین، مدخل «رافضه» در دائره المعارف اسلام را نیز نگاشته است. در مقاله نخست، وی عنوان «رافضه» را می کاود و با رویکردی تاریخی روایی سیر تطور معنایی و تاریخی این اصطلاح را در روایات شیعی بررسی می کند و تحلیلی از این مفهوم به دست می دهد. وی با جست وجوی رد پای واژه «رافضه» در قرآن کریم و نیز کتاب های تورات و انجیل می کوشد نحوه به کارگیری کتاب های اسرائیلی در روایات شیعی را بکاود. البته در پژوهش نخست وی، کم و کاستی هایی دیده می شود که برخی را در مقاله دوم مرتفع می کند. مقاله دوم، از لحاظ شیوه و روش پژوهش مشابه مقاله نخست است اما مطالب پیشین را بسط می دهد و دیگر احتمالات پیدایش عنوان «رافضه» را در کنار قیام زید می کاود. همچنین، چند روایت از اهل سنت و زیدیه در به کارگیری این عنوان می افزاید. مصادیق رافضه، فرقه های گوناگون آن، جغرافیای رافضه، حضور روافض در شهرهای مختلف اسلامی، بزرگان رافضه و اعتقادات آنها از دیگر مباحث مطرح شده در این مقاله است که از خلال آنها سیر به کارگیری این اصطلاح را تا عصر حاضر پی می جوید. البته وی دیدگاه های ناصوابی راجع به شیعه امامیه مطرح می کند که توضیحات لازم در خصوص آنها و نقد برخی، در پاورقی ذکر شده است. در پایان نیز، هر دو مقاله کلبرگ از لحاظ روشی نقد شده است.

کلیدواژه ها:

رافضه ، شیعه ، امامیه ، اثناعشریه ، کلبرگ