بررسی خصوصیات هیدروژئومورفولوژیکی نهشته های کواترنر آبخوان دشت جم

آب های زیرزمینی یکی از منابع اصلی آب مصرفی است. در مقابله با افزایش تقاضا برای استفاده های آب شرب، کشاورزی و صنعتی، مدیریت این منابع بسیار مهم است. اقدامات مدیریتی نیاز به دانستن رفتار مکانی و زمانی آب های زیرزمینی است. با توجه به برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی در این منطقه و با در نظر گرفتن سیلاب ها و رژیم بارندگی این ناحیه که دارای بارش های بسیار شدید در زمان های کوتاه می باشد، نیاز به بررسی خصوصیات هیدروژئومورفولوژیکی نهشته­های کواترنر دشت جم احساس می شود. در این تحقیق، بررسی های اکتشافی-ژئوفیزیکی نهشته های کواترنر در محدوده آبخوان دشت جم صورت گرفت. برای این کار از روش های گرافیکی، ترسیم مﻘاطع ژیوالکتریک و تهیه نﻘشه های هم مﻘاومت ظاهری برای عمق های مختلف، بررسی های اکتشافی چاهه ای پیزومتری حفاری شده در محدوده آبخوان دشت جم از طریق تهیه و ترسیم لوگ چاه ها و مﻘاطع زیرسطحی بین چاه ها استفاده شد و نهایتا، به روابط هیدروژئومورفولوژیکی نهشته­های کواترنر پرداخته شد. نتایج نشان داد، کمینه عمق آبرفت از ۳۰ متر در حاشیه شمال غربی محدوده آبخوان و در فاصله ۵۰۰ متری شرق پارک جنگلی جم و بیشترین عمق آن نیز ۹۵ متر در حاشیه شمال غربی محدوده آبخوان و در فاصله ۴۵۰ متری جنوب چاه نفت و گاز مهرباغ واقع شده است. بیشترین ضریب قابلیت هدایت هیدرولیکی دشت جم ۲.۵ متر در روز مربوط به چاه گچی و کمینه آن نیز به میزان ۱.۰۶ متر در روز در چاه فرامرزی محاسبه شد. بررسی روند تغییرات ضریب قابلیت هدایت هیدرولیکی نشان داد، میزان آن در بخش شرقی محدوده مورد مطالعه ۲.۵-۲ متر در روز بوده که به سمت بخش غربی کاهش یافته و به ۱.۵-۱ متر در روز رسیده است و در جهت شمال به جنوب نیز روند کاهشی دارد (از ۲.۵-۲ به ۱.۵-۱ رسیده است). روند مکانی تغییرات ضریب قابلیت انتقال از شرق به غرب تا نیمه های دشت تقریبا ثابت در طبقه ۲۰۰-۱۸۰ مترمربع در روز قرار گرفته است ولی در نواحی غربی میزان آن ۹۰-۵۰ مترمربع رسیده و کاهش یافته است. تغییرات این ضریب در جهت شمال به جنوب تا میانه دشت تغییرات معنی داری نشان نداد. اما در بخش های جنوبی دچار کاهش شده است که نتیجه افت ضخامت آبرفت در این نواحی ارزیابی می شود. بررسی ها نشان داد ۴۸۱۰ هکتار از منطقه از واحد کوهستان، ۲۱۸۶ هکتار از واحد تپه هاهور و ۵۲۸۲ هکتار نیز از واحدهای فلات و دشت میان کوهی تشکیل شده است.

کلیدواژه ها:

آب های زیرزمینی ، استان بوشهر ، اقدامات مدیریتی ، روابط هیدرودینامیکی ، سازندها