تحلیل جامعه شناختی «داغ ننگ» در داستان کوتاه من وراء الحجاب و الساقطه (رویکرد نمایشی اروینگ گافمن)

در این نوشتار بر پایه روش تحلیلی توصیفی و با استفاده از نقد جامعه شناسی نمایشی به بررسی داستان­های کوتاه الساقطه و من وراءالحجاب نوشته ذنون ایوب (از نوگرایان ادبیات داستانی معاصر عراق) بر اساس نظریات اروینگ گافمن (۱۹۲۲-۱۹۸۲) پژوهشگر کانادایی حوزه مطالعات جامعه­شناسی و انسان­شناسی) می­پردازیم تا چگونگی لکه­دارشدن هویت اجتماعی­ شخصیت­های داغ خورده در کنش متقابل با افراد سالم و توانمندی اجرایی آنان را بررسی کنیم. یافته­های پژوهش نشان می دهد که فاش شدن نابهنجاری داغ­خورده در داستان الساقطه سبب به حاشیه رفتن، عدم پذیرش، و افزایش شکاف بین وی و جامعه می شود که در پی آن شخص در موقعیت­های بحرانی قرار می­گیرد؛ اما شخص داغ خورده در من وراءالحجابمی­تواند با کنترل حریم پشت صحنه و پایبندی به نقش اجتماعی­اش، راز خود را از دیگران پنهان دارد، و اجازه ندهد، هویت اجتماعی­اش خدشه­دار ­شود. افزون بر این، دیگر یافته­های این جستار بیانگر این است که علت داغ در هر دو داستان، دلبستن به عشقی ممنوعه است؛ رابطه سهام با احسان بدون رعایت ضوابط عرفی و اجتماعی در من وراء الحجاب  و نیز ارتباط نامشروع زن روسپی با آدمهای هرزه در الساقطه، لذا برای تبیین این دو رویکرد، شیوه اجرای شخصیت­های اصلی دو داستان، کنش­ها، هنجارشکنی­ها و چگونگی داغ خوردن و میزان توانمندی داغ خورده در برخورد با افراد مقبول جامعه، و واکنش اطرافیان آنها در قبال ننگ، براساس نظریه گافمن مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.

کلیدواژه ها:

جامعه­شناسی نمایشی ، داغ ننگ ، اروین گافمن ، داستان کوتاه من وراء الحجاب و الساقطه ، ذنون ایوب