مدل سازی میزان فرسودگی شهری و گونه شناسی بافت فرسوده شهر قم

نوسازی و مداخله در بافت فرسوده فرایندی پیچیده و چندبعدی است. بسیاری از برنامهریزان شهری بر اهمیت گونهشناسی و گونهبندی بهعنوان اولین و مهمترین گام در فرایند مداخله بافتهای فرسوده شهری تاکید کردهاند. بر این اساس، تاکید این مطالعه بر ارائه روشی علمی و سیستمی برای شناسایی شاخصهای موثر در فرسودگی و گونهبندی بافت فرسوده براساس شدت فرسودگی است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و جامعه آماری شامل ۱۶۰۹ بلوک فرسوده شهر قم است. تجزیه و تحلیل اطلاعات به صورت کمی و کیفی است و از روشهای آمار استنباطی و با استفاده از نرمافزارهای SPSSو Arc GISبهره گرفته شده است. در این فرایند، نخست برای بررسی شاخصهای موثر بر فرسودگی و سپس میزان فرسودگی بلوکها با استفاده از مدل تحلیل عاملی نوع Rشاخصهای پژوهش در چهار عامل کالبدی، جمعیتی-اجتماعی، اقتصادی، و زیستمحیطی بارگذاری شدند و با توجه به میزان فرسودگی کل و با بهرهگیری از روش تخمین تراکم کرنل گونهبندی شدند. نتایج یافتههای پژوهش نشان میدهد شش عامل از عوامل اصلی و تاثیرگذار بر فرسودگی در شهر قم میباشند و این عوامل در مجموع ۹۵/۶۷ درصد فرسودگی شهری را تبیین میکنند. عوامل اقتصادی و جمعیتی-اجتماعی مهمترین عوامل شناخته شدند و میزان فرسودگی با شاخصهای اقتصادی از جمله قیمت زمین، گروههای شغلی و درآمدی، و امکانات و تسهیلات مسکن بیشترین ارتباط را داشته است. همچنین، در ارتباط با اولویتهای توسعه و مداخله در بافت، نتایج تابع برآورد تراکم کرنل نشان داد پهنههای واقع در شمال و جنوب محدودهبافت فرسوده شهر از مستعدترین و بالاترین احتمال شدت و گسترش فرسودگی برخوردارند که براساس یافتههای بهدستآمده در اولویت بالایی جهت مداخله قرار میگیرند.

کلیدواژه ها:

بافت فرسوده ، تابع برآورد تراکم کرنل ، شهر قم ، تحلیل عاملی ، گونه شناسی