مطالعه انگیزه ها و نحوه استفاده معلمان از شبکه های اجتماعی

پیشینه و اهداف: کاربران با انگیزه­های متفاوت وارد شبکه­های اجتماعی می شوند و نحوه مشارکت آن­ها نیز در شبکه­های اجتماعی از هم متفاوت است. معلمان به عنوان کاربر شبکه­های اجتماعی با اهداف و انگیزه­های گوناگون، شیوه مختلفی را برای مشارکت در این شبکه­ها برمی­گزینند.  لذا پژوهش حاضر با تاکید بر نقش انگیزه­ها در نحوه استفاده از شبکه­های اجتماعی معلمان به مطالعه انگیزه­ها و نحوه مشارکت معلمان در شبکه­های اجتماعی می­پردازد. اهداف ویژه آن عبارتند از: ۱. تعیین نحوه استفاده معلمان فعال در شبکه­های اجتماعی مجازی از این شبکه­ها. ۲. تعیین نوع بازخوردهای معلمان در شبکه­های اجتماعی. روش ها : پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد کیفی انجام شده است. میدان پژوهش، گروه­ها و تالارهای گفتگوی شبکه­های اجتماعی معلمان ایران می­باشد. در این پژوهش با ۳۰ نفر از معلمان فعال در شبکه­­های اجتماعی مصاحبه نیمه­ساختاریافته صورت گرفت که ۱۴ نفر از آنان مرد و ۱۶ نفر زن بودند که همه این افراد، مدیر کانال­ مجازی و ابرگروه­های مختلف در شبکه­های اجتماعی بودند و با استفاده از منطق نمونه­گیری هدفمند و شیوه­ ملاک­محور انتخاب شدند. ملاک انتخاب آن­ها سابقه گروه یا کانال، تعداد دنبال­کنندگان و تعداد بازدیدکنندگان بود. همچنین معلمانی برای مصاحبه انتخاب شدند که علاوه بر این ملاک­ها، در حوزه تولید محتوای الکترونیکی در شبکه­های اجتماعی توسط سایت مرکز رشد به عنوان فرد فعال در تولید محتوا برگزیده شده بودند. هر مصاحبه­شونده به مدت ۴۰ الی ۴۵ دقیقه حول محور سوالات مصاحبه نظرات خود را مطرح کردند. برای تجزیه و تحلیل داده­ها، از روش تحلیل مضمون استفاده شد. در این روش ابتدا مفاهیم و کدهای مهم از متن مصاحبه استخراج می شود و سپس جایگاه هر مضمون از نوع فراگیر، سازمان­دهنده و پایه در شبکه­ مضامین مشخص می­گردد. در این پژوهش برای انجام این فرایند گام­های زیر طی شد: ۱) در ابتدا با مطالعه مکرر داده­ها و خواندن فعال آن­ها، جستجوی معانی و کشف الگوها با یاداشت­برداری و علامت­گذاری داده­ها آغاز گردید (آشنایی با داده ها). ۲) پس از خواندن داده­ها، کدها و مفاهیم معرف داده­ها ایجاد شد (ایجاد کدهای اولیه). ۳) کدهای شناسایی­شده، سازمان داده شده و به مضمون­های مشخص تبدیل ­شدند (ایجاد مضمون­ها). ۴. در این مرحله مضمون­ها نام­گذاری و در صورت نیاز بازنگری ­شدند. ۵) شبکه مضامین برای شناسایی مضامین پایه، سازمان­دهنده و فراگیر ایجاد شد و در ادامه گزارش نهایی داده­ها تنظیم شد. یافته ها: یافته­های پژوهش حاضر نشان داد که معلمان از شبکه­های اجتماعی با انگیزه­های شخصی برای تفریح، دسترسی به اخبار و تعامل با آشنایان و با انگیزه­های شغلی برای توسعه حرفه­ای و تعامل با همکاران بهره می­گیرند. انگیزه­های معلمان بر نحوه ارائه بازخورد و شیوه مشارکت آن­ها در شبکه­های اجتماعی موثر است. بازخوردها و مشارکت آن­ها در شبکه­های اجتماعی متنوع است که می­توان آن­ها را به شش سطح منتشرکنندگی، لایک­کنندگی، کنترل­کنندگی، مشورت­دهی، نقدکنندگی و کامنت­گذاری مستدل طبقه­بندی نمود. نتیجه گیری: سطوح مشارکت معلمان در شبکه­های اجتماعی از منظر توسعه حرفه­ای و یادگیری­های شغلی آن­ها از این منظر حائز اهمیت است که هراندازه بتوان با طرح­ها و برنامه­های مشخص، مشارکت معلمان در شبکه­های اجتماعی را طوری سازماندهی کرد که از تعاملات ضعیف مانند منتشرکنندگی، لایک کنندگی و کنترل کنندگی به سمت مشورت­دهی، نقدکنندگی و استدلال­ورزی حرکت کنند؛ به شکل عمیق با مفاهیم شغلی خود در شبکه­های اجتماعی درگیر می­شوند و از ظرفیت­های هر زمانی، هر مکانی و تعاملی این محیط برای توسعه حرفه­ای خود بهره می­گیرند.

کلیدواژه ها:

معلمان ، شبکه های اجتماعی ، انگیزه ، استفاده