ارزیابی مبتنی بر شاخص های تحمل کم آبیاری در هیبریدهای جدید ذرت دانه ای (Zea mays L.) با منشا سیمیت

با توجه به محدودیت منابع آبی، اصلاح ارقام با تحمل بالا به کم آبیاری در جهت مصرف بهینه آب در کشت ذرت می تواند بسیار موثر باشد. به منظور شناسایی هیبریدهای سینگل کراس جدید متحمل به کم آبیاری، ۵۲ هیبرید سینگل کراس حاصل تلاقی ۱۳ لاین با منشا سیمیت با تسترهای A۶۷۹، K۱۶۶B، K۱۸ و MO۱۷، به همراه هیبریدهای ۷۰۴ و ۷۰۵ به عنوان شاهد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو رژیم آبیاری نرمال و آبیاری بر اساس ۶۵ درصد نیاز آبی گیاه طی دو سال زراعی ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ در ایستگاه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه ارزیابی شدند. بر اساس عملکرد دانه (Kg/ha) در دو محیط رطوبتی، شاخص های مقاومت به خشکی محاسبه شدند. نتایج تجزیه واریانس تنوع معنی داری بین هیبریدها برای عملکرد دانه در دو محیط و شاخص های مورد مطالعه نشان داد. عملکرد دانه هیبریدها در محیط با آبیاری معمول تغییراتی بین ۸/۷ تا ۱۵/۲ و در محیط کم آبیاری بین ۴/۹ تا ۱۲ تن در هکتار نشان داد. کاهش عملکرد دانه در اثر شرایط کم آبیاری بین ۰/۶۷ تا ۸/۵۰ درصد متغیر بود. تجزیه خوشه ای، هیبریدها را در سه گروه قرار داد. هیبریدهای ۵۱، ۱۸، ۴۵، ۴۸، ۲۱، ۲۷، ۲۳، ۱۹، ۲۰، ۲۸، ۳۸، ۱۴و۲۶ از لحاظ تحمل به کم آبیاری و عملکرد دانه در شرایط تنش رطوبتی، نسبت به دیگر هیبریدها و دو رقم شاهد برتر بودند. تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد هیبریدهای ۴۸، ۴۵، ۱۸ و ۵۱ با توجه به پتانسیل عملکردی بالا، برای شرایط آبیاری نرمال قابل معرفی هستند. هیبریدهای ۱۹، ۲۳، ۲۷، ۲۵ و ۲۱ و مخصوصا هیبرید ۱۹ از لحاظ عملکرد دانه در دو محیط رطوبتی و شاخص های تحمل به خشکی برتر بودند و این گروه برای شرایط با آبیاری کمتر مناسب تر هستند.

کلیدواژه ها:

maize ، seed yield ، drought ، tolerance indices ، ذرت دانه ای ، عملکرد دانه ، خشکی ، شاخص های تحمل