تعیین مناسب ترین ترکیب کشت مخلوط گندم و کلزا براساس شاخص های زراعی، عملکرد کل و شاخص نسبت برابری زمین

به منظور تعیین بهترین ترکیب کشت مخلوط گندم (Triticum aestivum) و کلزا (Brassica napus) براساس عملکرد کل و کارایی استفاده از زمین، آزمایشی در سال زراعی ۹۰-۱۳۸۹ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا اجرا شد. این آزمایش با استفاده از طرح بلوک های کامل تصادفی در ۳ تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل کشت های خالص گندم (T) و کلزا (B) و کشت های مخلوط دو ردیف کلزا و یک ردیف گندم (BB۱)، دو ردیف کلزا و دو ردیف گندم (BB۲)، دو ردیف کلزا و سه ردیف گندم (BB۳)، دو ردیف گندم و یک ردیف کلزا (TT۱)، دو ردیف گندم و دو ردیف کلزا (TT۲) و دو ردیف گندم و سه ردیف کلزا (TT۳) بودند. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته، تعداد سنبله در مترمربع، وزن هزار دانه و عملکردهای دانه و بیولوژیک گندم تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار گرفتند و با تغییر الگوی کشت از حالت کشت خالص به سمت مخلوط، ارتفاع بوته گندم و وزن هزار دانه آن افزایش، ولی سایر صفات کاهش یافتند. بیشترین و کمترین میزان عملکرد دانه گندم (به ترتیب ۵۴۵ و ۲۲۵ گرم در مترمربع) از تیمارهای T و BB۱ به دست آمد. اثر تیمارهای آزمایشی بر کلیه صفات مورد بررسی در کلزا نیز معنی دار شد. به طوری که همانند تیمارهای گندم، با تغییر الگوی کشت از حالت کشت خالص به مخلوط، ارتفاع بوته و وزن هزار دانه کلزا افزایش ولی سایر ویژگی ها کاهش یافتند. بیشترین مقدار عملکرد دانه کلزا (۳۹۸ گرم در مترمربع) در تیمار کشت خالص (B) به دست آمد. با این وجود، نتایج نشان از سودمندی کشت مخلوط نسبت به تک کشتی هر یک از دو گونه داشت. به طوری که در کلیه تیمار های کشت مخلوط، نسبت برابری زمین (LER) بیشتر و شاخص رقابت (CI) کمتر از یک بود. تیمار TT۳ کمترین مقدار شاخص رقابت (۰۵/۰) و بیشترین مقدار شاخص نسبت برابری زمین (۵۰/۱) را داشت. بنابراین، تیمار TT۳ مناسب ترین ترکیب کشت مخلوط گندم و کلزا تشخیص داده شد.

کلیدواژه ها:

Agricultural system efficiency ، Competition index. ، کارایی سیستم زراعی ، شاخص رقابت