التقای واکه ها در کردی سورانی

این مقاله به بررسی راه­کارهای واجی زبان کردی سورانی برای جلوگیری از التقای واکه­ها می پردازد. داده­های التقای واکه­ها در کردی سورانی، متناسب با هدف پژوهش، جمع­آوری و طبقه بندی شده و سپس در چارچوب واج شناسی بهینگی مورد تحلیل قرار گرفتند. بررسی و تحلیل داده­های واجی تحقیق نشان داد که در صورتی که در فرایند کلمه­سازی کردی سورانی رشته واجی /V+V/ در مرز تکواژ ظاهر شود، بسته به شرایط واجی و صرفی زنجیره­ی واجی موردنظر، یکی از سه الگوی درج همخوان، حذف یا غلت­سازی اعمال می­شود تا ساخت هجایی غیردستوری حاصل از التقای واکه­ها مطابق با محدودیت نشان داری ONSET اصلاح شود. رایج­ترین الگوی واجی برای ممانعت از تظاهر آوایی التقای واکه­ها، درج همخوان­های غلت [j] و [w] است؛ اما درج، در دو حالت اتفاق نمی­افتد: (۱) زمانی که دو واکه افتاده، در مجاورت یکدیگر قرار گیرند. در این حالت، به جای درج همخوان، واکه دوم (V۲)، یعنی واکه پسوند، از زنجیره واجی حذف می شود. (۲) زمانی که واکه­ی پسوند، یعنی V۲، واکه­ی افراشته پیشین (/i/) باشد. در این حالت، واکه /i/ از طریق غلت­سازی به غلت [j] تبدیل می­شود و درنتیجه توالی واکه­ای /V+i/ به یک واکه­ی مرکب تغییر شکل می­دهد؛ بنابراین الگوی درج غلت در بافت واجی V۱(-low)+V۲، الگوی حذف در بافت V۱(+low)+V۲(+low) و الگوی غلت­سازی در بافت V۱+i اعمال می­شوند. در تحلیل واجی داده­ها در چارچوب رویکرد بهینگی، ضمن معرفی محدودیت­های پایایی وابسته به بافت صرفی، علت بهینه بودن هر یک از الگوهای واجی مورد نظر را با توجه به بافت­های واژ-واجی مربوطه توضیح داده­ایم.

کلیدواژه ها:

واج شناسی بهینگی ، راه کار اصلاحی ، درج همخوان ، حذف ، غلت سازی