جذب روی (Zn) در تعدادی از خاک های آهکی شمال غرب ایران

پدیده جذب یکی از مهمترین فرآیندهای شیمیائی موثر بر رفتار روی (Zn) در خاک است. در این تحقیق، تاثیر ویژگی­های خاک بر جذب Zn در ۲۵ نمونه خاک شمال غرب ایران در سیستم پیمانه­ای تابعی از غلظت تعادلی (۴۹-۰ میلی مولار) مطالعه شد. معادله لانگمویر (۹۹/۰= R۲ ؛ ۲۲/۰=RMSE) در مقایسه با هم دمای فروندلیچ (۹۳/۰= R۲ ؛ ۵۹/۰=RMSE) برازش بهتری بر داده های جذب Zn نمونه های خاک داشت. مدل رگرسیونی به صورت تابعی از پارامترهای معادله های لانگمویر تک­مکانی و ویژگی­های فیزیکوشیمیائی خاک برای پیش­بینی قابلیت استفاده Zn در خاک، امکان استفاده عملی از پارامترهای این معادله را تائید نمود. نتایج نشان داد که ظرفیت تبادل کاتیونی، کربنات کلسیم معادل و pH خاک، مهمترین عوامل ابقای Zn در نمونه­های خاک بودند. ۸۰% تغییرات حداکثر جذب روی (гmax) به سیلت، ظرفیت تبادل کاتیونی و pH خاک نسبت داده شد. ظرفیت تبادل کاتیونی بطور مثبتی حداکثر جذب Zn را تحت تاثیر قرار داد در حالیکه، با کاهش سیلت و pH خاک­، حداکثر جذب Zn افزایش یافت. حداکثر جذب Zn در خاک در محدوده ۶۲/۲ تا ۵۶/۱۵ میلی مول بر کیلوگرم بود. هم دمای لانگمویر دو مکانی نشان داد که انرژی پیوندی Zn در سطح انرژی بالا (K۱L)، ۲/۴ برابر سطح انرژی پائین (K۲L) بوده در حالیکه، حداکثر جذب روی در سطح انرژی پائین، ۶/۱ برابر مقدار آن در سطح انرژی بالای مکان­های جذب روی در خاک بودند. 

کلیدواژه ها:

فروندلیچ ، لانگمویر ، قابلیت استفاده روی