ارزیابی عملکرد و شاخص های رشد سیب زمینی درشرایط کوهستانی وجلگه ای استان گلستان

کاشت سیب­زمینی(Solanum tuberosum L.) در دو اقلیم متفاوت، موجب تفاوت در روند رشد آن می­گردد. مهم­ترین شاخص­های رشد که در گیاهان کاربرد فراوان دارند، سرعت رشد غده(TGR)، سرعت رشد محصول(CGR) و شاخص سطح برگ(LAI) هستند. وزن خشک اندام­های هوایی ساده­ترین، سریع­ترین و کم­هزینه­ترین جزء، برای اندازه­گیری ویژگی­های رقابتی گیاهان است. نتایج برخی تحقیقات نشان می­دهد که شاخص سطح­برگ معیار مناسبی برای برآورد میزان تغییرات عملکرد گیاهان زراعی می­باشد. ازکیل و بارگاوا، اظهار داشتند که عملکرد بالاتر سیب­زمینی در فصل تابستان نسبت به پاییز، به­علت طولانی­تر بودن فصل رشد و افزایش میزان جذب خالص می­باشد. این مطالعه به­ منظور بررسی خصوصیات فیزیولوژیکی موثر بر عملکرد چهارده ژنوتیپ سیب­زمینی بر اساس شاخص­های رشد در مراحل مختلف دوره رشد گیاه از سبز شدن تا رسیدگی و همچنین عملکرد غده در دو شرایط متفاوت آب و هوایی، منطقه کوهستانی(بهاره) و جلگه­ای(پاییزه) گلستان طی سالهای ۱۳۸۸ -۱۳۸۶ به اجرا در آمد. این آزمایش در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با ۳ تکرار و ۹ جمعیت اصلاحی(ژنوتیپ) دریافتی از مرکز بین­المللی سیب­زمینی به نام­های (۲۹-۳۹۶۱۵۱، ۷-۳۹۷۰۰۹، ۹-۳۹۷۰۰۷، ۱۱- ۳۹۷۰۰۷، ۱۴-۳۹۷۰۹۷، ۳-۳۹۷۰۰۹، ۸-۳۹۷۰۰۹، ۷-۳۹۶۱۵۱، ۱۴-۳۹۶۱۴۰ به همراه ارقام سانته، آگریا، ساتینا، بورن و مارلا مجموعا" با ۱۴ تیمار در ۶ خط ۴ متری با فواصل ردیف ۷۵ سانتی­متر و فاصله بوته­ها روی خطوط ۲۵ سانتی­متر بصورت جوی و پشته­ای اجرا گردید. نتایج مطالعات نشان داد، بیشترین سرعت رشد محصول مربوط به کشت پاییزه برای ژنوتیپ ۱۴- ۳۹۷۰۹۷ معادل ۱۳ گرم در متر مربع در روز و برای ژنوتیپ ۷- ۳۹۷۰۰۹ در کشت بهاره به مقدار ۱/۲۰ گرم در متر­مربع در روز بود. بیش­ترین شاخص سطح­برگ سیب­زمینی در کشت بهاره به ژنوتیپ ۳- ۳۹۷۰۰۹ با ۶۰/۳ و در کشت پاییزه به ژنوتیپ ۱۴- ۳۹۶۱۴۰ با ۳۶/۳ اختصاص داشت و در انتهای دوره رشد زمانی که شاخص سطح­برگ روند نزولی در پیش گرفت، تفاوت بین تیمارها در کشت بهاره بیش­تر مشهود بود. در نتیجه ­نهایی عملکرد غده، ژنوتیپ ۷- ۳۹۷۰۰۹ در کشت پاییزه با ۲۷۰۵۶ کیلوگرم درهکتار و در کشت بهاره ژنوتیپ ۳-۳۹۷۰۰۹ با ۲۸۴۴۶ کیلوگرم در هکتار بالاترین عملکرد را به دست آوردند. ضمنا" ژنوتیپ ۷- ۳۹۷۰۰۹ در کاشت­های پاییزه با ۹/۱۱ ودر بهاره با ۵/۱۲ غده در بوته بهترین تیمار شناخته شد. در این آزمایش، میانگین عملکرد ۳ ساله در کشت بهاره(شاهکوه) از کشت پاییزه(گرگان) بیشتر بوده­ است. همچنین نشان داده شد که ژنوتیپ­ها نیاز حرارتی متفاوتی داشته و این موضوع می­تواند ناشی از تغییرات درجه حرارت هوا در سال­ها و مکان­های مختلف بوده که در نهایت منجر به تغییرات سرعت رشد و نمو گیاه و عملکرد محصول گردد. نتایج مطالعه حاضر نیز تایید می­کند که ژنوتیپ ۳-۳۹۷۰۰۹ با دارا بودن شاخص سطح برگ مطلوب و سرعت رشد محصول بیشتر، توانست با ذخیره­سازی بیشتر و تولید ماده خشک بالاتر عملکرد اقتصادی بالای این ژنوتیپ را توجیه کند. واژه­های کلیدی: ماده خشک،  سرعت رشد محصول، ژنوتیپ، عملکرد غده