بند متممی اسم در زبان فارسی

بندهای وابسته اسم در زبان فارسی به دو دسته بندهای موصولی (تحدیدی و غیرتحدیدی) و بندهای متممی اسم تقسیم می شوند. پژوهشگران ایرانی اکثرا ضمن برشمردن تفاوت های معنایی و نحوی بندهای متممی اسم و بندهای موصولی، این دو را بندهایی مستقل و متمایز دانسته اند. در پژوهش حاضر نشان می دهیم که بندهای اصطلاحا متممی اسم، نوعی بند موصولی اند و بنا به دلایلی اساسا نمی توانند متمم واقع شوند. اول اینکه این بندها همچون بندهای موصولی، اختیاری و افزوده اند. دوم اینکه معدود اسم هایی که می توانند بند متممی بپذیرند، برخلاف افعال متناظرشان از نظر معنایی بر یک رویداد یا فرایند یا عمل دلالت نمی کنند. سوم اینکه رفتار این بندها اتفاقا شباهت چشمگیری به بندهای موصولی غیرتحدیدی دارد. این شباهت به دلیل معرفه بودن هسته اسمی (موصوف) در این هر دو بند است. لزوم معرفگی موصوف برخاسته از وضعیت اطلاعی بند و گفتمان مقید بودن آن است. از طرف دیگر، برخلاف آنچه در پیشینه پژوهش های فارسی آمده، موصوف این بندها لزوما یک اسم گزاره ای نیست؛ اما لزوما از نظر معنایی دربردارنده یک توصیف گر رویدادی است. به همین دلیل است که هر اسمی نمی تواند موصوف این بندها قرار گیرد. در واقع، بندهای متممی اسم، نوعی بند موصولی غیرتحدیدی هستند که محصول موصولی شدن یک موضوع رویدادی اند. از آنجایی که این عنصر، پنهان است و در یکی از فرافکن های نقشی قرار دارد، بندهای متممی ظاهرا فاقد شکاف/ضمیر سایه اند. بدین ترتیب، بهتر است برای اشاره به این بندها از اصطلاح «بندهای موصولی رویدادی» استفاده شود. تحلیل نحوی این بندها به صورتی مشابه با بندهای موصولی، عدم امکان خروج سازه ها و جزیره ای عمل کردن این بندها را نیز تبیین خواهد کرد؛ چراکه بر اساس نظریه فاز، گروه متمم ساز و گروه حرف تعریف فازهایی هستند که سازه های داوطلب خروج ابتدا باید به حاشیه آنها حرکت کنند؛ اما شاخص این دو گروه به ترتیب به وسیله عملگر موصولی و گروه حرف تعریف پر شده است و هیچ عنصری نمی تواند از آن خارج شود.

کلیدواژه ها:

گروه اسمی مرکب ، بند موصولی ، بند متممی اسم ، شکاف ، ضمیر سایه ، خروج