ارزیابی فنی و اقتصادی آبیاری قطره ای نواری در مزارع خیار و گوجه فرنگی

در سال های اخیر روش های آبیاری تحت فشار از جمله سامانه آبیاری قطره ای- نواری به منظور استفاده بهینه از منابع محدود آب در کشور توسعه یافته است. لذا این تحقیق با هدف بررسی فنی و اقتصادی آبیاری قطره ای نواری در برخی از مزارع استان همدان طی سال های ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۷ انجام شد. به این منظور ۱۴ مزرعه خیار و گوجه فرنگی به روش تصادفی انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. میزان حجم آب آبیاری با نصب کنتور یا با اندازه گیری دبی منبع آبی، ساعت آبیاری در هر نوبت و تعداد آبیاری محاسبه شد. جهت بررسی تغییرات شوری خاک، نسبت به اخذ نمونه خاک در ابتدا و انتهای فصل زراعی و تعیین شوری عصاره اشباع خاک اقدام شد. متوسط حجم آب مصرفی و بهره وری مصرف آب در محصول خیار و گوجه فرنگی به ترتیب ۷۹۴۸ ، ۱۰۲۵۵ متر مکعب در هکتار و ۷/۸ و ۲/۷ کیلوگرم بر متر مکعب تعیین شد. نتایج نشان داد که علی رغم استفاده از سامانه آبیاری قطره ای در بعضی مزارع، هرچند بهره وری مصرف آب افزایش یافته بود ولی حجم آب آبیاری به دلیل شیوه اجرای غیر اصولی و مدیریت نامناسب سامانه آبیاری، زیاد بود. در برخی از مزارع خیار، مقایسه میزان نیاز آبی محاسباتی (۷۰۶۲ مترمکعب در هکتار) با میزان آب آبیاری (۶۰۰۰ متر مکعب در هکتار) نشان دهنده کم آبیاری در این مزارع بود. همچنین نتایج حاکی از افزایش بیشتر میزان شوری خاک در زیر نوارهای آبیاری نسبت به بین نوارهای آبیاری در انتهای فصل آبیاری نسبت به شروع فصل آبیاری و به طور میانگین ۵۰/۰ دسی زیمنس بر متر بود، تحلیل اقتصادی نتایج نشان داد که استفاده از سامانه آبیاری قطره ای در محصولات خیار و گوجه فرنگی در کلیه مزارع مورد مطالعه از بازده اقتصادی بالایی برخوردار بودند. بطوریکه میانگین نسبت منفعت به هزینه در مزارع خیار و گوجه فرنگی به ترتیب ۹/۲۶ و ۸/۷ محاسبه شد.

کلیدواژه ها:

آبیاری تحت فشار ، بهره وری آب ، شوری ، نسبت منفعت به هزینه