بررسی اثرات کیفیت منابع آب و خاک بر کارایی شبکه های آبیاری و زهکشی کارون بزرگ تحت شرایط عدم حتمیت

بررسی کارایی شبکه های آبیاری یکی از عوامل بسیار مهم در تامین اطلاعات مورد نیاز جهت ارتقای عملکرد این سامانه ها بوده و با توجه به بحران آبی اخیر در کشور، بایستی مورد توجه مدیران و برنامه‎ریزان این حوزه قرار گیرد. مطالعه حاضر به بررسی کارایی چهار شبکه آبیاری در حوضه ی آبریز کارون بزرگ شامل گتوند، شمال شرق اهواز، شرق شعیبیه و میان آب شوشتر پرداخته است. از عوامل بسیار مهم موثر بر عملکرد این شبکه ها، می توان به کیفیت منابع آب و خاک اشاره نمود. از این رو، کارایی این شبکه ها تحت دو سناریو با و بدون لحاظ کیفیت منابع آب و خاک محاسبه گردید. جهت انجام این بررسی، روش تحلیل پوششی داده های استوار (RDEA) که توانایی بالقوه ای در اعمال شرایط نامطمئن برای داده های ورودی و خروجی مدل دارد، مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که، افزودن داده های ورودی کیفیت آب و خاک موجب می شود که برخی از شبکه هایی که به نظر غیر کارا می رسیدند، با افزایش قابل ملاحظه امتیاز کارایی مواجه شده و در نتیجه تفاوت میان رتبه بندی در دو سناریو بسیار محسوس باشد؛ بطوری که میانگین کارایی شبکه ها در سناریو اول ۸/۰ و در سناریو دوم ۹۷/۰ برآورد گردید. همچنین مشخص شد که اختلاف قابل توجهی بین استفاده واقعی و بهینه برای دو داده ورودی هزینه تعمیر و نگهداری و پرسنل وجود دارد که باعث عدم کارایی در شبکه ها ناکارا شده است. این اختلاف در سناریو دوم کمتر بوده و برای هزینه های تعمیر و نگهداری و پرسنل به ترتیب ۴۱ و ۳۴ درصد محاسبه گردید. بررسی تحلیل حساسیت در مدل RDEA نشان داد که با افزایش میزان محافظت سیستم در مقابل عدم حتمیت، امتیاز کارایی در شبکه های تحت بررسی کاهش می یابد.

کلیدواژه ها:

کیفیت منابع آب و خاک ، کارایی ، تحلیل پوششی داده های استوار