تاثیر شاخص های بارندگی روی مصرف منابع آب زیرزمینی و الگوی کشت (مطالعه موردی: دشت شبستر از حوزه دریاچه ارومیه)

منابع آب های زیرزمینی از مهمترین منابع تولیدی در فعالیت های کشاورزی محسوب می شود. برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی و بروز شرایط نامساعد آب و هوایی و تداوم آن، چالش های مهمی را در مدیریت منابع آب به وجود آورده است. بر این اساس تجدیدنظر در مدیریت منابع آب امری ضروری است. دشت شبستر از مناطق مهم کشاورزی استان آذربایجان شرقی محسوب می شود که با برداشت بی رویه آب و بحران منابع آبی مواجه شده است. با توجه به اینکه بارندگی مهمترین عامل در تغذیه منابع آب های زیرزمینی می باشد، لذا در مطالعه حاضر سعی شده است که با استفاده از الگوی برنامه ریزی پویا تاثیر شاخص های بارندگی روی حجم و مصرف آب زیرزمینی و الگوی کشت دشت شبستر در افق زمانی ۱۰ ساله بررسی شود. نتایج نشان داد که شاخص بارش استاندارد ۴۸ ماهه (SPI۴۸) با شاخص منبع آب زیرزمینی (GRI) و ارتفاع سفره آب زیرزمینی همبستگی بالایی داشته و تعیین ارتفاع پمپاژ آب براساس شاخص SPI۴۸ موجب بهبود بیلان آبخوان می گردد. سطح زیرکشت محصولات گندم، جو و انگور در شرایط خشکسالی افزایش یافته و سطح زیرکشت محصولات پرآب مانند گوجه فرنگی و یونجه کاهش می یابد. کاهش استخراج و مصرف آب با بکارگیری تکنولوژی های آبیاری آب اندوز و اعمال قیمت های مناسب برای محصولات کم آب از راهکار های اساسی ترمیم سفره آب های زیرزمینی در منطقه شبستر می باشد.

کلیدواژه ها:

استحصال ، شاخص بارش استاندارد ، فعالیت های کشاورزی ، منابع آب زیرزمینی ، مدل برنامه ریزی پویا